Straatnamenlijst Houten
Dorpen en Buitengebied
Gebruik Ctrl + F voor het zoeken naar je straatnaam.
Dorpen in de gemeente Houten
🌿 De Drie Dorpen: Het Historische Hart van de Gemeente Houten De gemeente Houten bestaat uit meer dan alleen de moderne groeikern; de identiteit wordt voor een groot deel gevormd door de drie historische dorpen: 't Goy, Tull en 't Waal en Schalkwijk. Hoewel deze dorpen in 1962 (Tull en 't Waal en Schalkwijk) en eerder ('t Goy) bij Houten werden gevoegd, vormen zij gezamenlijk de historische ruggengraat en het landelijke complement van de planmatige groeistad. Elk dorp heeft een unieke ligging en geschiedenis die tot op de dag van vandaag zichtbaar is in het landschap en de architectuur. Riviernatuur, Fruitteelt en Vaste Grond De dorpen liggen verspreid in het landelijke deel van de gemeente, maar hun ligging is direct gerelateerd aan de waterwegen en de vruchtbare grond van het Kromme Rijngebied.
Organisch Groei versus Planmatige Aanleg In tegenstelling tot de strakke, structuralistische opzet van de groeikern Houten, zijn deze dorpen organisch gegroeid. Hun stedenbouw wordt bepaald door de natuurlijke loop van de rivieren, dijken en weteringen. De architectuur bestaat voornamelijk uit traditionele boerderijen, dijkpanden en kleinschalige woonhuizen met een sterke nadruk op een landelijke uitstraling. Deze historische kernen, met hun kerken en dorpshuizen, behouden een sterke sociale cohesie en vormen ankerpunten van rust en geschiedenis in de moderne gemeente. De dorpen vangen daarmee een belangrijk deel van het culturele erfgoed van Houten op. Ze bieden een unieke blik op de eeuwenoude structuur van ontginningen, de rivierbeheersing en het agrarische leven, wat een waardevolle tegenhanger vormt voor de moderne, autoluwe woonwijken van de groeikern. |
Dorp 't Goy
🌳 't Goy: De Historische Landstreek tussen Fruitteelt 📜 De Etymologische en Historische Oorsprong De Naam en de Landstreek (Gou) De naam van het dorp ’t Goy is van Oudnederlandse oorsprong en is afgeleid van het woord Gou of Goye, wat letterlijk landstreek of gouw betekent. Deze toponiem duidt op een historisch geografische of bestuurlijke regio in dit deel van de huidige gemeente Houten. De oorspronkelijke nederzetting, later bekend als Oostrum, ontstond in de Middeleeuwen. Het zwaartepunt lag rondom het imposante Kasteel Ten Goye, dat voor het eerst werd vermeld in de tiende eeuw. Dit kasteel was een van de grootste ridderhofsteden in de regio en de heren van Goye oefenden hun macht uit over de omliggende Gou. Na de verdwijning van het kasteel aan het einde van de vijftiende eeuw bleef de naam en de historische invloed behouden. De Tweedeling en Groei van de Kern In de negentiende eeuw veranderde de structuur van het dorp. Dit kwam door de bouw van een nieuwe rooms-katholieke kerk in 1871, weg van de oude kern. Rond deze nieuwe kerk ontstond de zogenaamde Nieuwe Goyse kern (of Nieuw Goy), compleet met basisvoorzieningen. De oorspronkelijke kern bleef bestaan rond de Hervormde kerk en het Landgoed Wickenburgh, waardoor er tot op heden sprake is van een historische tweedeling in de dorpsstructuur. 🗺️ Geografische Ligging en Stedenbouwkundige Structuur De Stroomrug en de Vruchtbare Grond 't Goy is strategisch gelegen in het zuidoosten van Houten, op de hoger gelegen, vruchtbare gronden van de Houtense Stroomrug. Deze topografische ligging op voormalige Rijnbeddingen maakte de regio al in de Romeinse tijd tot een belangrijk agrarisch productiegebied. Informele en Verspreide Bebouwing De stedenbouw in 't Goy is historisch en informeel van aard en wijkt sterk af van de planmatige aanleg in de groeikern. De structuur is van oudsher verspreid (een esdorp-achtige structuur) en kenmerkt zich door veel lintbebouwing langs de historische uitvalswegen, zoals de Beusichemseweg en het Groenedijkje. Architectuur en Het Agrarisch Erfgoed De architectuur is puur landelijk. Vanaf de negentiende eeuw legde men zich toe op de fruitteelt, wat tot uiting komt in de vele fruitboerderijen en de bijbehorende bedrijfsgebouwen in de omgeving. Nieuwe woningbouw is veelal kleinschalig, bestaande uit vrijstaande bungalows en woningen, met als doel de landelijke sfeer te behouden. 🍎 De Dominantie van de Fruitteelt en Historisch Landgoed Fruitteelt als Economische Motor Vanaf het einde van de negentiende eeuw werd de fruitteelt (appels, kersen en peren) op de vruchtbare stroomrug de economische motor van het dorp, als aanvulling op de traditionele akkerbouw. De sterke band met dit ambacht werd onderstreept door de vestiging van een vakschool voor de fruitteelt aan de Wickenburghseweg, genoemd naar de invloedrijke pleitbezorger Jonkheer Van Tets. De aalbes Ribes Rubrum is een blijvende botanische herinnering aan deze periode. Landgoed Wickenburgh en Romeinse Sporen Het landschap wordt verrijkt door het nabijgelegen Landgoed Wickenburgh uit 1381, dat met zijn karakteristieke witte landhuis en duiventoren de cultuurhistorische waarde benadrukt. Bovendien bevestigen restanten van een Romeinse villa aan de Tuurdijk de diepe en ononderbroken bewoningsgeschiedenis van dit vruchtbare gebied. 🛡️ Defensie, Voorzieningen en Sociale Cohesie 🏰 Kasteel Ten Goye en de Heren Van Goye: Het Machtscentrum Het was strategisch gelegen op de Houtense Stroomrug in het historische landschap dat later de naam 't Goy zou dragen. De locatie was cruciaal, omdat het de ontginningen en de waterwegen in de omgeving kon beheersen. Het kasteel was oorspronkelijk een eenvoudige woontoren (donjon), maar werd in de loop der eeuwen uitgebouwd tot een complex verdedigingswerk met grachten en een ommuurde voorburcht. 👑 De Heren Van Goye: Lokale Machthebbers De geschiedenis van 't Goy is onlosmakelijk verbonden met de familie Van Goye, die hier honderden jaren lang de scepter zwaaide.
📜 De Blijvende Erfenis Hoewel Kasteel Ten Goye niet meer fysiek aanwezig is, is de erfenis van het kasteel en de familie Van Goye nog overal zichtbaar in de topografie en geschiedenis van 't Goy.
De Rol van de Voorzieningen De voorzieningen in 't Goy zijn kleinschalig en primair gericht op de eigen gemeenschap om de leefbaarheid te waarborgen. De katholieke basisschool, het café en het dorpshuis (gevestigd in de voormalige landbouwschool) fungeren als het sociale hart en het ontmoetingspunt voor de hechte gemeenschap. Bevolkingsopbouw en Gemeenschapszin 't Goy is een stabiel, rustig dorp met circa 675 inwoners en een hoog percentage koopwoningen, wat de stabiliteit versterkt. De bevolkingsopbouw is traditioneel, met een sterke vertegenwoordiging van de oudere generaties. Toch zorgt de recente instroom van nieuwe bewoners die rust en landelijkheid zoeken voor een lichte verjonging, met behoud van de krachtige gemeenschapszin en het landelijke karakter. |
't Goy is een dorp in de gemeente Houten, in de Nederlandse provincie Utrecht; het is gelegen ten zuidoosten van Houten. Vanaf 1966 is het uitgegroeid van gehucht tot een klein dorp met nieuwbouw (vrijstaande bungalows). 't Goy telde in 2021 635 inwoners. De aanvankelijk dichte beplanting met boomgaarden is voor een flink deel verdwenen. In 't Goy ligt landgoed Wickenburgh uit het jaar 1381. Het landgoed heeft een wit landhuis met een duiventoren, oprijlaan en een groot bos achter het huis. |
't Goy bestaat eigenlijk uit twee dorpen. Het "Oude Goy" (plaatselijk ook wel "het Goyse Dorp" genoemd) is een laatmiddeleeuws dorp uit de 14e eeuw, dat is ontstaan rond het kasteel Ten Goye (eerste vermelding 10e eeuw). Dit kasteel was een van de grootste kastelen die de regio kende en de eigenaren (Heren van Goye) heersten over de omgeving. Het dorp had een openbare lagere school aan de Wickenburghseweg die een van de kleinste van het land was (ten slotte nog maar acht leerlingen in 1969). Ook was in die jaren in het oude Goy aan de Wickenburghseweg een vakschool voor de fruitteelt gevestigd, vernoemd naar een Jonkheer Van Tets, een pleitbezorger van de fruitteeltbelangen van weleer. |
Het tweede deel van het dorpje ligt op enige afstand en staat bekend als het Nieuwe Goy. Dit dorpje is ontstaan rond de bouw van de katholieke kerk in 1870. De belangrijkste elementen in dit dorp zijn de voetbalvelden, een café, een rooms-katholieke basisschool en een landbouwschool (thans dorpshuis). Dit dorpje is te zien op de luchtfoto hiernaast. De bevolking was voorheen voornamelijk werkzaam in de landbouw/fruitteelt (appels, kersen enzovoorts). Thans zijn het veel stedelingen die hier buiten zijn komen wonen. Aan de Tuurdijk zijn restanten van een Romeinse villa ontdekt. Het is een van de drie Romeinse bouwwerken waarvan in de gemeente Houten sporen zijn gevonden. In 1396 werd 't Goy geplunderd door roofridder Jan van Rhijnestein uit Cothen. VV 't Goy is de voetbalvereniging van 't Goy. De club speelt op sportpark De Eng. |
1. De Eng - Bij raadsvergadering vastgesteld op dinsdag 30 maart 1982. |
De Eng verwijst in de naam naar de al in de veertiende-eeuwse Oostrum Eng ontginning waar nieuwe Goyse Dorp op langs de Beusichemseweg ligt tot aan de noordelijke gelegen Oosterlaak. Uit de S. Lebuinustijnslijst van het DOM kapittel uit het jaar 1336 wordt melding gemeld van 6 morgen land voor in Oesterem in loco dicto opten enghe. Een Eng of Enk is een hooggelegen veldje of akker bij een dorp wat ook wel de dorpsweide van het het dorpje Oostrum was. Bron: Het Kromme-Rijngebied in de Middeleeuwen, 1983, Cees Dekker. Het dorpje Oostrum was de voorganger van het huidige dorp oude 't Goy aan de Wickenburghseweg en lag aan het uiteinde van het Groenedijkje. |
In de negentiende eeuw wordt op topografische militaire kaarten het nieuwe Goyse Dorp tussen de Tuurdijk en de Beusichemseweg Enghuizen genoemd. Bij de bouw van de Rooms-Katholieke kerk 'Onze Lieve Vrouwe ten Hemelopneming' aan de Beusichemseweg in 1870-1871. Was de nieuwe kerk de opvolger uit de 18e eeuw daterende kerkje was ooit aan de aan de Wickenburghseweg stond. Onder de bevolking van 't Goy was na het weer openbaar belijden worden van de het katholieke geloof. Altijd de wens gebleven om een eigen kerkgelegenheid te hebben. Na de opening van de kerk ontwikkelde zich naast de kerk diverse huizen en een kroeg. Verwijzend naar het weidegebied wat behoorde bij het 14-eeuwse dorpje Oostrum wat lag aan de oostelijke uiteinde van het Groenedijkje. |
Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming in 't Goy De Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming is een rooms-katholieke kerk in het Nederlandse dorp 't Goy (gemeente Houten) aan de Beusichemseweg 104. |
De bouw van de O.L.V. ten Hemelopneming startte op 1 augustus 1870 en op 28 september 1871 was de bouw van de kleine neogotische kruiskerk met fronttoren voltooid. De kerk is afgeleid van het middeleeuwse kerkje in Blauwkapel in het noordoosten van Utrecht. In de kerk op het priesterkoor bevindt zich een Johannes-orgel. De kerk is een gemeentelijk monument. |
2. Groenedijkje - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
Het Groenedijkje in 't Goy (oude 't Goy) was de verbinding uit de "vroege" middeleeuwen tussen het kasteel Ten Goye (in de binnenbocht van de Wickenburghseweg) en het dorpje Oostrum (in het oosten). Gelegen aan het oostelijke uiteinde van het Groenedijkje. Na het in verval treden van het kasteel Ten Goyen kwamen er in de loop van de tijd (1300-1600) meer mensen aan de buitenrand van het kasteel wonen. Hierdoor ontstond het oude 't Goy aan de Wickenburghseweg zoals wij het vandaag de dag nog kennen. Het dorpje Oostrum is rond 1600 verdwenen waarop de bewoning aan de Wickenburghseweg (in jaren vijftig van de twintigste eeuw voor een gedeelte nog Goyse Molensteeg geheten) zicht meer bij de grote bocht van die weg ging concentreren. De naam Groenedijkje wijst op het 'vroegere' weinige gebruik van de weg. Groen staat voor grasbegroeiing van een weg die weinig gebruik werd, dus dat er een groen tracé ontstond. Sinds de IJzertijd moet er over deze stroomrug een verbinding zijn geweest. Uit de onderstaande kaart (Van Ooststroom.com) is dat ook te zien dat het begin van de Gerrit Willemssteeg (Groenedijkje) begon aan de Beusichemseweg 63. In westelijke en vervolgens na de Oostrummerhofstede in noordwestelijke loopt richting het kasteelterrein van 't Goy. Een zekere Gerrit Willems zal ooit in de late middeleeuwen een stuk grond of een hofstede hebben gehad aan het dijkje. Uit de ontginningstijd in de elfde, twaalfde en dertiende eeuw dateren nog diverse namen in de straatnaamgeving van de gemeente Houten. Met de uitgang in de naam dijk of dijkje. In die tijd zag men een ligt verhoogde plek waar een wandelpad op als dijkje. In onze tijd zien wij grote rivierdijken als dijk. Aan het Groendijkje is te zien dat het tracé deels door de bestaande kavel in het jaar 1832 heen loopt. Dat duidt er ook op dat de weg nog voor de grote ontginning al heeft bestaan. Meer richting het westen, ten zuiden van het kasteelterrein van 't Goy snijden de kavels wel aan de rand van de weg van een ontginningseenheid. |
In jaar 1370 is uit een bron bekend dat er wordt geschreven over de Achterweg wat de Beusichemseweg is. De Voorweg is dan het Groenedijkje. Heden ten dagen vormt het dijkje een ontsluiting voor het boerderijterrein aan de Beusichemseweg nr. 49 en 49a. In de periode tussen 1935 en 1953 werd het Amsterdam-Rijnkanaal gegraven. Vanaf de haven van Amsterdam, via westelijk Utrecht, Houten, Wijk bij Duurstede, kruisend de rivier de Lek met nog een tracé tot de plaats Tiel. Aansluitend op de rivier de Waal. Zodat het schepen via deze rivier richting het Duitse Roergebied en de Rijn. Door het graven van het kanaal, kwam het tracé over de Goyerdijk te liggen die na de oplevering ervan meer een vervolg kreeg als noordelijke kanaaldijk. Het aansluitende weggetje tussen het Groenedijkje en de Goyerdijk kwam door de aanleg van het kanaal ook te vervallen. Het perceel bestaat nog als perceelnummer: 169, sectienummer: L. |
3. Kapelhof - Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op dinsdag 1 december 2020. De straat de Kapelhof is genoemd naar een kapel dat in 1612 wordt vermeld als Vrauwenhuysken wat daar vanaf de zeventiende eeuw stond. Op de hoek gelegen gestaan naast bij de splitsing van de Tuurdijk met Beusichemseweg. In het jaar 1271 wordt er voor het eerst vermelding gemaakt van een Cruyse. Het land was op dat moment van het kapittel van Oudmunster in Utrecht. De bovenstaande tekening laat het bewijs uit het begin van de zeventiende eeuw zien. Waarbij het kruis en kapel zijn ingetekend in het kaartboek van het kapittel van Oudmunster. De Beusichemseweg, links ervan staat als een brede weg ingetekend. De Tuurdijk daarin tegen niet. Hij was al vanaf de middeleeuwen een karrespoor of tiendweg van weinig bekende betekenis. Het zij als verbindingsweg of als waterstaatkundig object heeft het geen betekenis gehad. Wel is duidelijk bij het intekenen op twee kaarten van Oudmunster de kapel en het kruis op de hoek van een splitsing staat. Doorgaande worden de meeste kruisen, vooral in het zuiden deslands op een t-splitsing gesitueerd. Wikipedia beschrijft het volgende over de wegenkruisen "Een wegkruis of een veldkruis is een in katholieke streken veelvoorkomend gedenkteken op de kruising van wegen en straten. Het is een religieuze uiting die de voorbijganger eraan herinnert dat Christus aan het kruis is gestorven. Wegkruisen bestaan in houten, gietijzeren en stenen varianten. Ze werden geplaatst door rijke personen, vaak boeren, of door buurtverenigingen die hiervoor geld inzamelden. Als een wegkruis buiten de bebouwde kom geplaatst is, spreekt men van een veldkruis. Indien de Christusfiguur het hoofd niet op de rechter- maar op de linkerschouder legt spreekt men van een Verkeerde Lieve Heer. Er bestaan een aantal wegkruisen van die informeel deze naam dragen." Uit een Attestatie over de Tuurdijk uit augustus 1598 kwam naar voren wat de status was van de dijk: "In augustus 1598 werden in het kader van een proces enige attestaties over de weg afgelegd: Hubert Joostensz. te Dwarsdijk, 60 jaar oud: welcke wech tegenvoordelijck gansch te nyt gegaen is als met diepe gruppelen doorgegraven sijnde, soedat men deselve wech op dese tijt met geen wagens en can gebruycken; Michiel Adamsz. te Werkhoven, 80 jaar oud: dat de bruyckers van de landen daer de voorsz. wech door loopt deselve wel met de ploch wel omworpen ende oock dsommige haer ploech wel lichten,----- dat op deze tijt deselve wech op vele plaetse met diepe gruppelen doorgegraven is, soedat men daer met geen wagens over mach rijden. Vroeger was dat anders. Gillis Petersz., ex-pastoor van Werkhoven, 62 jaar oud en sinds 1574 te Werkhoven, verhaalt dat hij, toen hij nog dienst deed, met een wagen gehaald werd en via de bewuste weg naar Zemel en omgeving het sakrament der zieken bracht." Bron: Het Kromme-Rijngebied in de Middeleeuwen, Dekker, C. |
 De Kapelhof in 't Goy. |
 De Kapelhof in 't Goy. |
De Kapelhof is een nieuwbouwstraat wat in de plaats is gekomen van een aantal bedrijfspanden op de hoek van de Tuurdijk en de Beusichemseweg. |
De Tuurdijk moet in de negende eeuw na chr. verbidningsweg zijn geweest van het dorp Oostrum ('t Goy) en de villa Ture. Vermoedelijk ooit gelegen op de plek langs de huidige Tuurdijk (ter hoogte van Den Eng?) Na enige eeuwen zal bij het verdwijnen van de villa Ture ook het weggetje zijn verdwenen. Wel komt in het jaar 1227 een nieuwe naam voor, voor de dijk als Nieuwedijk. Althans de dijk (weg) die nieuwer dan de toen bestaande verkaveling. Een gedeelte Goyse gedeelte van de Nieuwendijk werd later een tiendweg en verdwenen naderhand. Waarop de het gedeelte van de Tuurdijk in Werkhoven bleef bestaan en in de zestiende eeuw herhaaldelijk werd omgeploegd. Lees de attestatie hierboven. Hierop kunnen we op aflijden dat de Tuurdijk terhoogte van 't Goy vermoedlijk uit 2 gedeelte bestaand heeft. (volgens Dekker). Een tiendweg gedeelte waarvan niet betekend is waar deze lag en et gedeelte dat op de kaart van 1832 staat ingetekend. Uit de twaalfde eeuw zijn ok 2 toponiemen bekend afkomstig uit de oudste geschriften die we kennen in de Utrechtse archieven. Waarop de naam Oosterwoerd bekend is. Wat de betekenis zal hebben van de oostelijke gelegen heuvel. En de naam Vrijtgas wat de betekenis heeft van het voor gelegen terrein of vrij gelegen grasterrein. |
Het Kerkepad, tussen 1988 en 2008 in het bezit van de gemeente Houten geweest. Na 2008 na een kleine ruilverkaveling weer in het bezit van Parochie H. Paus Johannes XXIII. |
 Het Kerkepad in 't Goy. |
| |
.jpg/picture-200?_=18582a8a988 "Herberg De Laatste Stuyver aan de Beusichemseweg. Gewassen pentekening uit 1765 door P.J. van Liender. Bron: Koninklijk Huisarchief nr. A/T-280.")
.jpg/picture-200?_=18582a8ac9f "Gezicht in het dorp 't Goy in 1749. Naar een tekening van J. Liender. Bron: Het Utrechts Archief, catalogusnummer: 200544.")
4. Tuurdijk - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. Zie voor de gehele geschiedenis uitleg over de Tuurdijk. Het artikel hierboven over de straatnaam Kapelhof. |
De Tuurdijk is één van de oudste wegen in de gemeente Houten. Mogelijk bestond deze al in de Romeinse Tijd als kleispoor of karrespoor. Lopende over de hoger gelegen stroomrug ten noorden van 't Goy van de Beusichemseweg naar het buurtschap Dwarsdijk in het oosten gelegen. |
In de zestiende eeuw is er zelfs een overlevering bekend van een boer uit 't Goy die verteld uit aan het gercht van 't Goy en Houten dat de Tuurdijk geen officiele weg was die het bezit was van iemand. Het pad liep gewoon over de bestaande akkers en weiland heen. |
Zelfs bij de invoering van het kadaster zijn er percelen van de Tuurdijk waar geen eigenaar aan gekoppeld was. |
.jpg/picture-200?_=1857db86c19 "Kadasterkaart van het Nieuwe Goyse dorp aan de Tuurdijk en de Beusichemseweg in de periode van na 1960. Bron: onbekend.")
.jpg/picture-200?_=1857db8768e "Kaart met datailfragment van een boerderij aan de Provincialeweg in Schalkwijk op het grond van het Utrechtse kapittel van Oudmunster in de zeventiende eeuw. Bron: HUA.")
_verkoop_Tuurdijk_002.jpg/picture-200?_=17bc237dda8 "Voorlopige koopcontract tussen de gemeente Houten en R.K. Parochie Kerk van '' Onze Lieve Vrouwe Hemelvaart in Houten 't Goy. Waarbij de kerk een gedeelte van de Tuurdijk verkocht aan de gemeente Houten voor een symbolisch bedrag van 2 gulden. Bron: RAZU, 339, 46 .")
5. Wickenburghseweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
Genoemd naar het gelijknamige landgoed Wickenburgh gelegen ten zuiden van de weg. Tot de jaren vijftig van de twintigste eeuw werd het gedeelte tussen de Beusichemseweg en Groenedijk de Goyse Molensteeg genoemd wat ook een officiële straatnaam was uit 1929. De Wickenburghseweg dateert uit de middeleeuwen. In het westen sluit ze aan op de Tiendweg loopt in zuidoostelijke richting, volgt eerste een oude stroomrug aan het de noordelijke van de weg. Ter hoogte van het landgoed Wickenburgh werd de weg in 1872 verlegd. Dit om de vijver van het landgoed te vergroten. Na enkele honderde meters loopt de weg in een ruime 180 graden bocht in noordoostelijke richting. In de binnenbocht lag tot de veertiende eeuw eens het kasteel van de heren Van Opgoye. De weg sluit op het Groenedijkje om hierna met een flauwe dubbele bocht in het noordoosten op de Beusichemseweg aansluit. |
Aan de oostelijke kant van het Groenedijkje was eens in een middeleeuwen de Oostrummerhofstede, een buurschap die in de loop van de vijftiende eeuw is verdwenen. Met het verdwijnen mvan het kasteel van Opgoye in de binnenbocht van de Wickeburghseweg. Ging de bewonining zich meer om het oude kasteelterrein aan de weg concentreren. Rond elfde en twaalde eeuw na chr. moet er in de buurt van het landgoed Wickenburgh een buurtschap hebben bestaan met de naam van de Westrummerhofstede. De tegenhanger van de woonkern van de Oostrummerhofstede. Het bijbehorende verstrekte huis wordt genoemd rond het jaar 1300 als Westenstein of Westeynde. In het jaar 1381 is er een bron bekend dat het verstrekte uis ineens Wickeburgh heet. Wat de vermoedelijke naamsbetekenis heeft van de verdwenen burcht. Een middelnederlands woord voor wick of wicken is het hedendaagse woord wijken wat een synomiem is op verdwijnen. Stein is een oud Nederlandse benoemingswoord in kasteelnamen om vooral in de twaalfde en dertiend eeuw een uit steen opgetrokken verstrekt huis aan te duiden. Een synoniem voor het woord stein is ook wel burcht. Dus vandaar de vermoedelijk naambetekenis van de verdwenen burcht. Verwijzend naar het eerdere verdwenen versterkte huis Westenstein. Op de zuidoostelijke hoek van de t-splitsing van de Wickenburghseweg en het Groenedijkje stond tot de achttiende eeuw de kerk van 't Goy. Zij is op diverse prenten uit die tijd afgebeeld. |
In 1296 bewoond een zekere Hubert van Goilberdingen het huis Westenstein. Het is niet bekend hoe deze Hubert van Goilberdingen in relatie stond met de heren van Opgoye. Zij die ten oosten het kasteel bezaten aan dezelfde weg. Hier moet verder onderzoek naar gedaan worden. Om nog eens aan te tonen hoe de relatie was tussen de kastelen Westenstein en Opgoye. Tot 1953 heette de een gedeelte van de Wickenburghseweg tussen de Beusichemseweg en het Groenedijkje nog de Goyse Molensteeg. |
De Goyse molen De Goyse molen is de eerste molen in de huidige gemeente Houten. Deze wordt voor het eerst gemeld in 1434/1435 en stond op het terrein van Kasteel Ten Goye. Het was in de nadagen van het kasteel, dat op dat moment zijn militaire functie had verloren. De molen was gelegen op een molenwerf, een hoger gelegen en afgesloten stuk land. Vermoedelijk stond de molen naast de voorburcht van het kasteel. Voor de molen hoefde geen windrecht te worden betaald, omdat dit van toepassing werd vanaf de tweede helft van de 15e eeuw. Bouwperiode onzeker Mogelijk was de molen al eerder aanwezig in ’t Goy. Zo wordt in 1397 de Molensteeg genoemd en in 1388 de Molentiend (bron). Deze bron meldt dat de namen van de tiendblokken een zeer oude oorsprong hebben, dus dat onbekend is wanneer Molentiend en dus de molen is ontstaan. Molendwang Tijdens de winter van 1524/1525 zijn er verschillende stormen. Tijdens één storm waait de molen uit elkaar. Het huis en de molen worden herbouwd. In 1581 is er sprake van een rosmolen en een windmolen. In 1593 wordt de molen gesloopt en worden de activiteiten verplaatst naar de Loerikse Molen. Rond 1740 (1745) staat er een tijdelijke molen in ’t Goy, die tijdens de vervanging van de molen in Loerik de werkzaamheden overneemt. Tot halverwege de jaren zestig heette de Wickenburghseweg de Goyse Molensteeg. Tekst in schuingedrukte vorm is afkostig van de website van Oudhouten.nl, geschreven door Frank Magdelyns. |
Dorp Schalkwijk
🌾 Schalkwijk: Kern van het Platteland en de Waterlinie 📜 De Gemeentelijke Geschiedenis en Oorsprong Oorsprong en Vroege Gemeentelijke Status De gemeente Schalkwijk bestond uit het dorp zelf en uitgestrekte poldergebieden. De zelfstandigheid eindigde in 1962 toen de gemeente bij Houten werd gevoegd, wat een aanzienlijke uitbreiding van het grondgebied van Houten betekende. 🗺️ Geografische Ligging en Topografie De Polder en de Weteringen Geografisch ligt Schalkwijk ten zuidoosten van de groeikern Houten. Het dorp ligt te midden van een uitgestrekt agrarisch polderlandschap dat historisch werd ontgonnen via een stelsel van weteringen. Dit maakt de Schalkwijkse omgeving tot een klassiek voorbeeld van een ontginningslandschap. De Structuur van het Dorp Het dorp is relatief compact gebouwd rondom de historische dorpskern en de kerk. De structuur wordt bepaald door de Schalkwijkse Wetering en de lange wegen, zoals de Lange Uitweg, die de polders doorsnijden. De Hollandse Waterlinie Het landschap rondom Schalkwijk is van strategische waarde vanwege de ligging in de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) . Diverse fortificaties en inundatiegebieden domineren de zuidoostelijke omgeving, waaronder het nabijgelegen Fort Honswijk. Dit maakt Schalkwijk tot een cruciaal onderdeel van het nationale militaire erfgoed. 📐 Stedenbouw, Architectuur en Dorpskarakter Traditioneel en Geconcentreerd De stedenbouw in Schalkwijk is traditioneel en geconcentreerd rond de historische dorpskern met de kerk, wat zorgt voor een hoge mate van sociale cohesie. De bebouwing is kleinschalig en de aanleg is organisch gegroeid, in tegenstelling tot de planmatige aanpak van de groeikern. Agrarische Architectuur De architectuur kenmerkt zich door traditionele, vaak monumentale boerderijen in de polder en rijen woningen in de dorpskern die de geschiedenis van het dorp weerspiegelen. Het accent ligt op de conservering van de historische bebouwing en de landelijke uitstraling. De Rol van de Wetering De Schalkwijkse Wetering is niet alleen een waterbeheersingskanaal, maar ook een bepalend stedenbouwkundig element. Langs de wetering vindt men de meest karakteristieke en oude bebouwing, wat de nauwe relatie tussen water en vestiging in dit gebied benadrukt. 🏡 Voorzieningen, Cultuur en Identiteit De Dubbele Kerkelijke Identiteit De dorpskern wordt bepaald door de aanwezigheid van twee belangrijke kerken, die de religieuze diversiteit en geschiedenis van het dorp weerspiegelen: 1. De Protestantse Kerk: Deze kerk, met zijn kenmerkende bouw, fungeert als het historische ankerpunt voor de protestantse gemeenschap.
Beide kerken, samen met de dorpsstraat, fungeren als het sociale en culturele centrum. Het is de concentratie van deze voorzieningen die het dorp leefbaar en zelfstandig houdt.
📈 Demografische Kenmerken en Cohesie Bevolkingsopbouw en Stabiliteit Schalkwijk is een stabiel dorp met een sterke gemeenschapszin. Het heeft een traditionele, maar gemengde bevolkingsopbouw. Hoewel er sprake is van enige nieuwbouw in de dorpskern, is de groei beperkt om het landelijke karakter te behouden. De sociale cohesie in Schalkwijk is zeer hoog. De gemeenschap is hecht, wat mede wordt versterkt door de vele lokale verenigingen en de gezamenlijke viering van traditionele evenementen. Dit zorgt ervoor dat het dorp, ondanks de nabijheid van de groeikern, een krachtige eigen identiteit behoudt. |
1. Biesterlaan - Bij raadsvergadering vastgesteld woensdag 28 mei 1980. |
De Biesterlaan is genoemd naar de polder waar de straat in gelegen is. De Biesterpolder, wat eerder de ontginningseenheid De Bieshaar was in de twaalfde-eeuw. Bies komt van een plantengeslacht, haar is het oud Nederlandse woord voor zandige heuvelrug. Eerder was de polder De Bieshaar geheten, later De Biester. Het bijbehorende waterschap betrof dezelfde naam. De 1e fase van de nieuwbouwwijk De Biester kwam in ontwikkeling op 27 mei 1980. De tweede fase is ontwikkeld in april 1992. In het jaar 1394 stond er in de polder een hofstede (boerderij) met de naam De Bieshaar. Op 4 april 1761 werd het Waterschap De Biester opgericht. In totaal telde het waterschap een grote van 128 hectare. Op een eilandje aan de Biestermolenvliet liet het waterschap een windmolen bouwen. De betreffende Biestermolenvliet is een watergang gelegen tussen De Biester en de Wickenburghselaan. De betreffende watermolen werd in 1888 vervangen door een stoomgemaal. Hij werd gebouwd door de Firma Smulders uit Utrecht. De totale kosten betroffen f. 4.850,-. In 1921 werd ten oosten van de jhr. Ramweg voor f. 2.040,- een elektrische gemaal gebouwd door aannemersbedrijf Gebr. Stork uit Hengelo. In oktober 1971 is ze vervangen door een automatisch vijzelgemaal. Op 1 januari 1960 werd het Waterschap De Biester opgeheven en verenigd met het Waterschap Schalkwijk. Het gebied De Biester bleef bestaan als afzonderlijk gebied binnen het waterschap. Op 1 januari 1970 werd het Waterschap Schalkwijk opgeheven en samengevoegd tot het nieuwe waterschap Kromme Rijn. Op 1 januari 1994 kwam hieruit het nieuwe Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden uit voort. Na samenvoeging van meerdere in de buurt gelegen waterschappen. |
2. Brink - 📜 Historisch Kader en Betekenis van de Brink van Schalkwijk Officiële Vastlegging en Omschrijving De naam en status van de Brink zijn in de loop der tijd officieel vastgelegd. Dit gebeurde onder andere:
De Brink is in essentie een cirkelvormig plein, beplant met bomen, waarlangs op organische (wanordelijke) wijze is gebouwd. Voor de Brink van Schalkwijk is deze omschrijving zeker van toepassing. Het Centrum van het Dorp Een Brink was van oudsher het centrum van een dorp. Rondom dit plein waren de belangrijkste maatschappelijke functies gevestigd, zoals de kerk en de pastorie. In Schalkwijk bevonden zich hier ook herberg De Prins, het gerechtshuis en het schoolhuis (de dorpsschool). Tegenover de Brinkbrug, ten westen van de Kerkweg, was bovendien eens een smederij gevestigd. Eigendom en Godsdienstige Veranderingen In geschriften uit de zestiende eeuw wordt al gesproken over 'den Brick'. In de zeventiende eeuw duikt de naam 'Schalckwyker Brenk' op. De Brink was vanouds eigendom van de Rooms-Katholieke Kerk. Na de Reformatie in 1609 kwam het beheer in Schalkwijk in handen van de Nederlands-Hervormde Kerk. Sinds 1 mei 2004 valt de kerk in Schalkwijk – net als in 't Goy – onder de landelijke Protestantse Kerk Nederland (PKN). Regeling van Eigendom en Onderhoud Het eigendom en onderhoud van de Brink werd geregeld in diverse juridische akten:
De Schalkwijksewetering en De Langstraat De Schalkwijksewetering is ter hoogte van de Brink aanzienlijk breeder. Dit gedeelte wordt ook wel het Zwaaigat genoemd, omdat beurtschippers en vrachtschepen hier hun schepen konden keren. Aan de zuidoostkant van de Brink werd in 1901 en 1902 een lange rij huizenblokken gebouwd. Deze rij woningen wordt in de volksmond van Schalkwijk tot op de dag van vandaag 'De Langstraat' genoemd. |
* |
3. Conferencelaan - 🍐 De 780e Straatnaam van Houten: Conferencelaan Op dinsdag 1 november 2022 heeft het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Houten de 780e straatnaam officieel vastgesteld.
Totstandkoming en Proces De keuze voor de Conferencelaan is tot stand gekomen via een participatief proces:
Historische Context De keuze voor deze perensoort is een directe verwijzing naar de agrarische geschiedenis van de plek. Een luchtfoto uit 2019, vanuit het noorden gezien, toonde de perenboomgaard ten oosten van de Wickenburghselaan in Schalkwijk, precies waar deze nieuwe woonwijk en straat nu worden gerealiseerd. De naamgeving is daarmee een fraaie link tussen het verleden van het landschap en de moderne ontwikkeling.. |
4. De Griend - Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op dinsdag 24 mei 2011. |
5. De Groes - Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op dinsdag 23 augustus 1994. |
6. De Wiese - Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op dinsdag 7 september 2010. |
De Wiese is het oud Nederlands voor voor moeras of laag gelegen land. Iets wat het grond gebied van Schalkwijk tot de twaalfde eeuw was. |
7. Jonkheer Ramweg - 📜 De Jonkheer Ramweg: Een Hoofdas van Geloof, Macht en Verdediging in Schalkwijk De Jonkheer Ramweg in Schalkwijk, tegenwoordig onderdeel van de gemeente Houten, is een straatnaam die bijna vier eeuwen geschiedenis in zich draagt. Het is de as die de kern van het dorp Schalkwijk verbindt en een venster biedt op de middeleeuwse ontginning, de turbulente periode van de Reformatie, en de grootschalige militaire verdediging van het land via de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De naam verwijst naar Jonkheer Adriaen Ram (1599-ca. 1658), Ambachtsheer van Schalkwijk en Tull en 't Waal, wiens roem en ondergang onlosmakelijk verbonden zijn met de religieuze identiteit van het dorp. De vernoeming van deze cruciale as, de vroegere Kleiweg, tot Jhr. Ramweg werd officieel bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962, waarmee de historische figuur definitief aan het moderne dorpsbeeld werd gekoppeld. 🌳 De Vroege Wortels: Ontginning en de Stichting van het Land (13e - 16e Eeuw) Het Ontstaan van de Schalkwijkse As De basis voor de Jhr. Ramweg werd gelegd tijdens de grootschalige ontginning in het Utrechtse Lekgebied, die begon rond de 13e eeuw. Het landschap, een natte veenwildernis, werd methodisch in cultuur gebracht door het graven van lange, parallelle weteringen vanuit de hogere stroomruggen. De huidige Jhr. Ramweg volgt de loop van zo’n vroege ontginningsstructuur. Samen met de parallel lopende Lagedijk en de daartussen gelegen Schalkwijksewetering vormt het een klassieke lintbebouwing. De Jhr. Ramweg was van oorsprong een kleiweg die de lange kavels ("weteringen") ontsloot. Deze as ontwikkelde zich tot een cruciale doorgaande route en de ruggengraat van het latere dorp Schalkwijk. De Eerste Heren van het Land Voor de komst van de familie Ram lag de heerlijkheid Schalkwijk in handen van diverse adellijke geslachten. De eerste bewoners van het gelijknamige Kasteel Schalkwijk waren de familie Van Schalkwijk. Door overerving en verkoop kwam de heerlijkheid, en daarmee de macht over het lokale bestuur, in verschillende handen, waaronder in de 15e eeuw bij de familie Van Asperen. Het bezit van zo'n heerlijkheid was primair een statussymbool, waarbij de rechten (zoals het benoemen van schepenen en het innen van windrecht op de molen) al sterk beperkt waren. Rond 1626 staat de ridderhofstad Schalkwijk, met de opvallende woontoren, er nog. In deze periode van overdracht van heerlijke rechten en onrust door de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), verschijnt de naam die de weg haar definitieve identiteit zou geven: Ram. 🐐 Adriaen Ram: Katholiek Bolwerk tegen de Staten (17e Eeuw). De 17e eeuw markeert het meest dynamische en dramatische tijdperk in de geschiedenis van de naamgever van de Jhr. Ramweg. Het Geslacht Ram en de Utrechtse Elite De familie Ram was een prominent Utrechts patriciërsgeslacht. Hun stamreeks begint in de 15e eeuw met Philips Ram Evertsz., burgemeester van Amersfoort. Door de eeuwen heen leverde het geslacht invloedrijke bestuurders en juristen, die belangrijke posities bekleedden in het Hof van Utrecht en de Vroedschap van de stad. Velen bekleedden ook na de Reformatie ambten binnen de nieuwe protestantse bestuurslagen. Adriaen Ram (1599-ca. 1658) behoorde tot deze invloedrijke familie. Hij was een rijke inwoner van Utrecht, woonachtig aan de Nieuwegracht, en een man van aanzien. Hij was echter ook een overtuigd Rooms-Katholiek in een tijd dat het publiekelijk uitoefenen van dit geloof verboden was. De Aankoop en de Schuilkerk In de periode 1633-1647 consolideerde Adriaen Ram zijn machtspositie in het Eiland van Schalkwijk:
Vanaf ongeveer 1645 stelde Adriaen Ram de zuidtoren van zijn kasteel in Schalkwijk ter beschikking voor de katholieke eredienst. Aanvankelijk was dit bedoeld voor zijn eigen gezin en de opvoeding van zijn kinderen, maar al snel groeide het uit tot een schuilkerk voor de overgrote meerderheid van de Schalkwijkse bevolking, die trouw was gebleven aan het oude geloof. In deze periode, waarin rondreizende priesters de mis lazen, bood Ram een zeldzaam veilige en vaste plek voor de geloofsuitoefening. Adriaen Ram toonde met deze daad een zeldzame moed en openlijke weerstand tegen de heersende protestantse overheid, de Staten van Utrecht. De Val van de Jonkheer De katholieke kapel in het kasteel was een geduchte concurrent voor de nabijgelegen, protestantse parochiekerk aan de Brink. De protestantse dominee deed keer op keer zijn beklag bij de overheid over dit 'paapse bolwerk'. De Staten van Utrecht, gealarmeerd door deze openlijke inbreuk op het verbod op de katholieke eredienst, besloten hard in te grijpen.
Adriaen Ram, die zijn aanzien en bezit in de waagschaal stelde voor zijn geloof, wordt in Schalkwijk sindsdien gezien als een martelaar en verdediger van het katholieke geloof. Hoewel het kasteel verdween (het verviel in de 18e eeuw en werd rond 1800 gesloopt), bleef de erfenis van Ram en de katholieke traditie in Schalkwijk onverminderd sterk, tot uiting komend in de latere, monumentale kerkbouw. ⛪ De Jhr. Ramweg als Katholieke en Maatschappelijke Hoofdas (19e Eeuw) De Verbeterde Infrastructuur Vanaf de 19e eeuw onderging de Jhr. Ramweg de modernisering die nodig was voor een regionale ontsluitingsweg. Rond 1840 werd de kleiweg verhard met Macadam, een vroege vorm van bestrating met steenslag. Deze verbetering maakte de weg tot een betrouwbare, doorgaande route voor post, transport en personenvervoer. De ‘Kathedraal van het Sticht’ Het religieuze vuur dat Jonkheer Ram in de 17e eeuw had aangestoken, leidde twee eeuwen later tot een architectonisch hoogtepunt aan de weg die zijn naam zou dragen. Na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853 kregen de Schalkwijkse katholieken, gesteund door de welvaart van de lokale boerenstand, de ruimte en de middelen voor een groots project. In 1879 werd de monumentale H. Michaëlkerk (Jhr. Ramweg 18) ingewijd. Het ontwerp van deze neogotische kruisbasiliek was in handen van de beroemde architect W.V.A. Tepe. De kerk, met zijn imposante westtoren en rijke detaillering, kreeg de bijnaam de ‘Kathedraal van het Sticht’. De ligging van dit immense bouwwerk aan de Jhr. Ramweg maakte de weg definitief tot het nieuwe architectonische en religieuze centrum van Schalkwijk, waarmee het zwaartepunt van het dorp verschoof van de oude dorpskern bij de Brink. Vlak achter de kerk bevindt zich de eveneens neogotische grafkapel (anno 1864), een Rijksmonument, die fungeerde als de laatste rustplaats voor de rijke katholieke families, waaronder een telg van de familie Van Wijckerslooth van Weerdesteijn, die nog banden had met de voormalige heerlijkheid. 💥 De Militaire As: De Nieuwe Hollandse Waterlinie (19e - 20e Eeuw) De Jhr. Ramweg ligt in een militair cruciaal gebied: het Eiland van Schalkwijk, dat integraal deel uitmaakt van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW), in gebruik van 1870 tot 1945. De linie was een 85 kilometer lang netwerk van forten, sluizen en inundatiegebieden, bedoeld om het westen van Nederland te beschermen tegen vijanden uit het oosten (na 1870 vooral Duitsland). Een Onneembare Hindernis De militaire strategie van de NHW berustte op inundatie: het gecontroleerd onder water zetten van het land tot een waterpeil van circa 40 centimeter. Dit water was te diep voor infanterie en cavalerie, en te ondiep om met boten te bevaren, waardoor het land een onneembare barrière vormde. De Jhr. Ramweg had in dit verdedigingssysteem een dubbele en cruciale functie:
Oorlogsdreiging en Kringenwet
🚂 Spoorlijn, Bombardement en Volkszang (20e Eeuw) De Kruising met het Spoor De aanleg van de spoorlijn Staatsspoor H (Utrecht – ’s-Hertogenbosch) tussen 1864 en 1868 was een belangrijke infrastructurele ingreep die de Jhr. Ramweg op een nieuwe manier markeerde. De spoorlijn sneed de kern van Schalkwijk en kruiste de Jhr. Ramweg, waardoor de overweg een permanent onderdeel van het dorpsbeeld werd. De Schaduw van het Bombardement De Tweede Wereldoorlog bracht het gevaar direct naar de Jhr. Ramweg. De combinatie van de spoorlijn en de strategische ligging maakte de omgeving kwetsbaar voor geallieerde aanvallen. Op 28 september 1944 werd een stilstaande Duitse munitietrein bij de overweg op de Jhr. Ramweg door geallieerde vliegtuigen gebombardeerd. De explosie was verwoestend. Verschillende doden vielen en omliggende woningen werden zwaar beschadigd, wat diepe sporen achterliet in het dorp. De Officiële Naamgeving (1962) Na de oorlog, toen de wederopbouw vorderde en de structuur van het dorp werd vastgelegd, kreeg de eeuwenoude as zijn definitieve, officiële naam. Het was een bewuste keuze van de gemeente om de historische figuur Adriaen Ram te eren die zo bepalend was geweest voor de lokale identiteit. De beslissing om de weg officieel de Jhr. Ramweg te noemen, werd bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. Deze formele handeling bezegelde de verbinding tussen het 17e-eeuwse drama en de 20e-eeuwse straatnaam, en is daarmee een belangrijk moment in de toponymie van Schalkwijk. Het Café van Hazes: Jhr. Ramweg 22 De Jhr. Ramweg is door de eeuwen heen ook het sociale centrum geweest. Het pand op Jhr. Ramweg 22 heeft een geschiedenis die teruggaat tot de 18e eeuw. Het werd in 1869 herbouwd en kwam in 1880 in gebruik als café en timmerwerkplaats, later bekend als Café De Zwaan. Het meest kleurrijke hoofdstuk speelde zich af in de late jaren '70, toen de opkomende volkszanger André Hazes (1951-2004) het etablissement voor korte tijd huurde en exploiteerde. De aanwezigheid van Hazes in dit rustieke Utrechtse dorp gaf de Jhr. Ramweg een onverwachte nationale bekendheid. Het ‘Café van Hazes’ werd een lokale legende en trekt tot op de dag van vandaag bezoekers die geïnteresseerd zijn in dit stukje Nederlandse muziekgeschiedenis. 🛣️ De Jhr. Ramweg Vandaag: Geschiedenis en Heden (21e Eeuw) Van De Zwaan naar Jonkheer De Ram In de 21e eeuw onderging het historische horecapand op nummer 22 een transformatie die eer betoont aan de naamgever van de weg. Na het sluiten van het café, werd het pand rond 2013-2015 gerenoveerd en omgebouwd tot Restaurant Jonkheer De Ram. De naam verwijst direct en respectvol naar de 17e-eeuwse Ambachtsheer, en de toevoeging van zaal Yonkers (een vertaling van Jonkheer) onderstreept de lokale geschiedenis. Het pand op nummer 22 blijft zo het sociale en culinaire hart van de Ramweg. De Weg als Levend Erfgoed Vandaag de dag is de Jonkheer Ramweg nog altijd de centrale as van Schalkwijk. Het loopt vanaf de Provincialeweg (N401) tot aan de rotonde met de Lange Uitweg, Trip en de Kaaidijk. Het is de weg waar u wandelt langs:
De Jonkheer Ramweg is daarmee een zeldzaam en waardevol hodoniem. Het is een straatnaam die de geschiedenis van macht, geloof, verdediging en volksleven van het Eiland van Schalkwijk in één enkele lijn samenvat, en de herinnering aan de koppige en invloedrijke Jonkheer Adriaen Ram levend houdt. |
Genoemd naar jhr. Adriaan Ram (van Schalkwijk). Kasteel en ambachtsheer van het dorp Schalkwijk. |
8. Kaaidijk - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
De Kaaidijk als wegpercelering behoorde tussen de jaren 1818 en 1857 op het grondgebied van de gemeente Schonauwen. Veel mensen denken dat de Kaaidijk onderdeel uitmaakte van Schalkwijk. Maar dat is van oorsprong dus niet zo. 'Kaai' is het oud Nederlands woord voor kade. De 'kade dijk' ten noorden van de Schalkwijksewetering. |
9. Kerkweg - Genoemd naar de in buurt gelegen Nederlands Hervormde Kerk van Schalkwijk. 02-11-2015? Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
10. Kloostergaarde - ✝️ De Kloostergaarde: Het Hart van de Katholieke Emancipatie in Schalkwijk De Vestiging van de Zusters en het Nieuwe Dorpshart Deze vestiging vond plaats in dezelfde periode dat de indrukwekkende Rooms-Katholieke kerk in Schalkwijk werd gebouwd, een gebouw dat vanwege zijn omvang al snel de bijnaam 'Kathedraal van het Sticht' kreeg. Rondom deze kerk ontstond een nieuwe woonkern die ook wel het Nieuwe Goy wordt genoemd. Het zusterhuis-schoolgebouw werd een essentieel onderdeel van deze nieuwe dorpsstructuur. De eerste steen voor dit imposante gebouw aan de Lage Dijk werd in 1882 gelegd, waarna het eind mei 1883 in gebruik werd genomen. Het Canisiusgesticht en de Mariaschool Het nieuwe complex kreeg twee namen die het dubbele belang reflecteerden: de school heette de Mariaschool, en het klooster werd het Canisiusgesticht genoemd. De zusters richtten zich vanuit dit klooster niet alleen op het onderwijs, maar speelden een bredere sociale rol. Zo groeide het leerlingenaantal van 50 bij de start uit tot meer dan 100 rond 1907. Daarnaast werden in het klooster ook priesters verzorgd die er hun laatste dagen doorbrachten, zoals de pastor van Everdingen die er in 1910 overleed. Een bijzonder element was de kapel op de eerste verdieping van het klooster, een redelijk grote ruimte met twee rijen banken. Hier stond het beeldje dat bekend zou worden als Maria van Schalkwijk, voorheen vereerd als Maria van Wulven, waaraan bijzondere krachten werden toegekend. De zusters zelf woonden op de tweede verdieping. Renovatie, Opheffing en de Ondergang van een Monument Na 52 jaar intensief gebruik werd het gebouw in 1935 afgekeurd voor het geven van onderwijs. Dit leidde tot een grootschalige renovatie, waarbij de school in 1936 opnieuw werd geopend. Bij deze modernisering werd de school aangesloten op de waterleiding en voorzien van centrale verwarming. Het dagelijkse schoolleven speelde zich af op het grote plein naast het gebouw, waar de kinderen stonden te wachten. Bij het luiden van de bel openden de buitendeuren van de klaslokalen, waardoor de leerlingen minder vaak door het hoofdgebouw hoefden te lopen. In een bijgebouw links op de foto was tot 1954 de kleuterschool gevestigd. Een belangrijk tijdperk kwam ten einde op 12 augustus 1954, toen de zusters het dorp verlieten. De Mariaschool met 154 leerlingen werd hierop overgenomen door de Sint Henricusschool, die daarmee een gemengde school werd. De klaslokalen bleven nog in gebruik tot de zomer van 1959, waarna de rest van het gebouw enkel als woonruimte diende. Het 85-jaar oude gebouw werd helaas afgebroken in juli en augustus 1968. Dit sloopwerk ging gepaard met plundering, waarbij zelfs het beeld dat altijd voor het gebouw stond in de Schalkwijksewetering terechtkwam. Het bijgebouw volgde in 1971. Nalatenschap in de Toponymie Hoewel het imposante Canisiusgesticht zelf niet meer bestaat, blijft de straatnaam Kloostergaarde de tastbare herinnering aan deze belangrijke plek. De naam markeert de locatie van de voormalige kloostertuin en de historische aanwezigheid van de zusters. Het is daarmee een krachtig toponiem dat de geschiedenis van het onderwijs en de zorg in het hart van Schalkwijk levend houdt. Bij raadsvergadering vastgesteld op dinsdag 28 maart 1972. |
11. Korte Uitweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. wijziging 1992 - 1993? |
12. Lagedijk - 🧱 De Lagedijk in Schalkwijk: Gelaagde Geschiedenis van een Vestigingsas I. Fundamentele Betekenis en Officiële Naamgeving De Lagedijk als Levensader De Lagedijk is onbetwist een van de meest historische en beeldbepalende straten binnen de kern van Schalkwijk. Het is de oorspronkelijke vestigingsas van het dorp en definieert de ruimtelijke structuur van het dorpsgezicht. De dijk loopt in een lange boog parallel aan de historische Schalkwijkse Wetering en vormt de ruggengraat waarlangs de vroegste permanente bewoning tot stand kwam. Vaststelling van het Toponiem Het toponiem ‘Lagedijk’ is uitermate functioneel en beschrijvend. De naam duidt op een dijk die lager is dan de grote, primaire waterkeringen zoals de Lekdijk. Hoewel de dijk zelf middeleeuws van oorsprong is, is de officiële straatnaam formeel vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962 bij raadsbesluit. Dit markeert een moment waarop het historische gebruik werd vastgelegd in de moderne administratie van de gemeente. II. Topografische Functie en Oorsprong in het Moeras Waterafscheiding en Ontginning De primaire functie van de Lagedijk was het reguleren van het waterniveau binnen de polder. De dijk fungeerde als weteringdijk: hij ligt aan de oostzijde van de Schalkwijkse Wetering. De wetering werd in de middeleeuwen aangelegd voor de afvoer van overtollig water uit het ontgonnen moeras. De dijk creëerde een cruciale waterafscheiding: hij beschermde de lager gelegen agrarische gronden ten oosten van de dijk tegen het hogere peil van de wetering zelf. De Vorming van de Lintbebouwing Deze aanleg was een absolute voorwaarde voor de agrarische ontwikkeling en permanente vestiging in de Schalkwijkse polder. Door deze stabiele en veilige ligging ontwikkelde de Lagedijk zich tot de natuurlijke as van de lintbebouwing van Schalkwijk, de droogste plek om te bouwen. De bebouwing is daardoor traditioneel kleinschalig, met diepe percelen die zich uitstrekken tot in de polder. De Wetering zelf, parallel aan de dijk, diende eeuwenlang als de belangrijkste transportroute, wat de Lagedijk een economische en logistieke spil maakte. III. Geografische Evolutie en Naamsverandering De Spoorlijn als Fysieke Breuklijn De oorspronkelijke Lagedijk had een grotere lengte dan het huidige tracé. Vóór 1973 strekte de Lagedijk zich ook uit aan de oostkant van de spoorlijn Utrecht-'s-Hertogenbosch, die al in 1868 werd aangelegd en een fysieke barrière in het landschap vormde. De Naamscheiding in 1972 De formele naamscheiding volgde in 1972, toen de opdeling van de dijk ook in de toponymie werd doorgevoerd: het gedeelte van de dijk dat ten oosten van het spoor lag, kreeg de naam Overeind. Deze hernoeming markeerde definitief het onderscheid tussen het historische dorpscentrum en het landelijke achterland, en is een belangrijk detail in de geschiedenis van de dorpsidentiteit van Schalkwijk. IV. Het Centrum van het Rijke Roomse Leven De Locatie van Kerk en Gesticht De Lagedijk was de centrale plek waar het maatschappelijke leven in Schalkwijk zich concentreerde. Hoewel de Rooms-Katholieke Sint-Michaëlkerk, bijgenaamd de ‘Kathedraal van het Sticht’, zich bevindt aan de nabijgelegen Jonkheer Ramweg, is de Lagedijk de historische route en de dorpskern die het dichtst bij dit spirituele centrum lag. Het Belang van het Canisiusgesticht Bovendien bevond zich in de directe nabijheid van de Lagedijk het invloedrijke Canisiusgesticht met de Mariaschool. Dit complex, voltooid in 1883 na de vestiging van de zusters van de Sociëteit van Jezus, Maria en Jozef, was van onschatbare waarde voor het onderwijs en de zorg. Hoewel het gebouw in 1968 werd afgebroken, herinnert de nabijgelegen straatnaam Kloostergaarde nog direct aan de kloostertuin die bij dit gesticht hoorde. De Lagedijk was daarmee de ader van het Rijke Roomse Leven in Schalkwijk. V. Waarborging van het Historisch Gezicht De architectuur langs de Lagedijk, variërend van monumentale boerderijen tot traditionele dijkpanden, weerspiegelt de eeuwenlange organische groei en aanpassing aan de waterhuishouding. Een Levend Historisch Document Dit beschermingsstatuut waarborgt dat de unieke ruimtelijke structuur van het dorp behouden blijft. Vandaag de dag fungeert de Lagedijk nog steeds als de belangrijkste verbindingsweg door de oude kern. Het is een levend, gelaagd historisch document dat in één blik de geschiedenis van waterbeheer, religie, en vestiging in het Kromme Rijngebied vertelt. |
13. Molenpad - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
14. Neereind - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
15. Overeind - Van oorsprong ontstaan vanaf de twaalfde eeuw als zuidelijk ontginningskade voor de polders ten zuiden hiervan gelegen om doormiddel van kavelsloten het overtollige water uit het moerasgebied via de naast gelegen Schalkwijksewetering af te voeren naar de in het westen gelegen Vaartsche Rijn. Voor 1972 heette dit gedeelte ook nog Lagedijk. Onder veelal oude bewoners van Schalkwijk en tijden hiervoor werd het gedeelte van de wetering met de kadedijk lopend richting het zuidoosten al het 'Overeind van Schalkwijk' genoemd. Zoals je in Jutphaas (Nieuwegein) vele eeuwen en nog steeds het Nedereind van Jutphaas (Nederiendseweg) en het Overeind van Jutphaas (Overeindseweg) hebt. Bij raadsvergadering vastgesteld op dinsdag 28 maart 1972. |
16. Provincialeweg - Genoemd naar de van oorspronkelijke eigenaar Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
 Procesverbaal van veiling van het huis Bagatelle, de voorganger van het dijkhuis van de Lekdijk Bovendams te Schalkwijk. |
 Procesverbaal van veiling van het huis Bagatelle, de voorganger van het dijkhuis van de Lekdijk Bovendams te Schalkwijk. |
 Voorkant van verkoopakte van aankoop door Andries Snoek van Johan Spithoven en Cornelia Spithoven van het huis Bagatelle. |
 Portret van Andries Snoek, toneelspeler en vroegere bewoners van de buitenplaats Bagatelle in Schalkwijk. |
 Brief van aangekochte percelen door het waterschap De Lekdijks Bovendams. |
 Schetstekeningen van Zocher voor de nieuwe tuin behorend bij het kantoor van Hoogheemraadschap De Lekdijk Bovendams in ca. 1835. |
 Brief van de heer K. G. Zocher van 5 mei in 1848 of 1849. |
17. Spoordijk - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
18. Spoorlaan - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
19. Stroede - Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op dinsdag 17 mei 2022. De naam Stroede betekend, drassig land begroeid met kreupelhout. De naam is gekozen uit een lijst met voorstelstraatnamen, die begin jaren negentig van de twintigste eeuw, door een inwoner van Schalkwijk aan de gemeente Houten was gestuurd. |
20. Valderik - Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op dinsdag 17 mei 2022. De naam Valderik is een samenstelling van 'Valde' en 'rik'. Valde komt van 'valg', wat bouwland betekent. En rik komt van het oud-Nederlandse woord voor rij en dat betekent langgerekt. Dus Valderik is dus een samenstelling voor een langgerekt stuk bouwland. De naam is gekozen uit een lijst met voorstelstraatnamen, die begin jaren negentig van de twintigste eeuw, door een inwoner van Schalkwijk aan de gemeente Houten was gestuurd. |
21. Wickenburghselaan - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
22. Hof aan de Heul - Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op dinsdag 20 augustus 2019. |
Dorp Tull en 't Waal
🌊 Tull en 't Waal: Landelijk aan de Lekdijk 📜 Gemeentelijke Geschiedenis en Oorsprong De kern Tull en 't Waal is de meest oostelijke woonkern van de gemeente Houten. Het gebied bestaat historisch uit twee afzonderlijke buurtschappen, Tull en ’t Waal, die samen een heerlijkheid vormden. De geschiedenis van permanente bewoning is direct verbonden met de ontginning van het gebied langs de Lekdijk. Het gebied fungeerde eeuwenlang als de zelfstandige gemeente Tull en 't Waal. De zelfstandigheid eindigde in 1962 toen de gemeente werd opgeheven en het grondgebied werd toegevoegd aan de gemeente Houten, wat een aanzienlijke uitbreiding van het grondgebied betekende. 🗺️ Geografische Ligging en Stedenbouwkundige Structuur De Rivier en de Lintbebouwing Geografisch ligt Tull en 't Waal direct aan de rivier de Nederrijn/Lek. De hele structuur van het dorp is op de rivier georiënteerd en wordt gedomineerd door de Lekdijk, die de woonkern beschermt tegen het rivierwater. Het dorp kent een klassieke lintbebouwing; de huizen staan in een langgerekte rij langs de dijk. Het landschap bestaat uit de dijk zelf, de uiterwaarden tussen de dijk en de rivier, en de uitgestrekte polders achter de dijk, wat het gebied een unieke, open en dynamische landschappelijke sfeer geeft. Organische Groei en Architectuur De stedenbouw is historisch en organisch gegroeid, gevormd door de topografie van de dijk en de noodzaak van waterbeheersing. De architectuur kenmerkt zich door traditionele dijkpanden, boerderijen en kleinschalige woonhuizen, veelal met zadeldaken. De sfeer is puur landelijk en wijkt radicaal af van de planmatige stedenbouw in de groeikern. Waterstructuur als Gedenkteken Cruciaal voor de naam en de landschappelijke beleving zijn de Wielen of Waaien (in dit geval 't Waal), die zijn ontstaan door vroegere dijkdoorbraken. Deze plassen zijn stille getuigen van de strijd tegen het water en verrijken de omgeving. 🏡 Voorzieningen, Kerken en Identiteit De Kern van de Voorzieningen en de School De voorzieningen in Tull en 't Waal zijn bescheiden en primair gericht op de lokale, kleine gemeenschap. Het dorp heeft enkele lokale horecagelegenheden en een dorpshuis. Een belangrijke basisvoorziening is de basisschool, die de naam P.C.B.S. Het Mozaïek draagt. De Dubbele Kerkelijke Identiteit De dorpskern wordt bepaald door de aanwezigheid van twee historische kerkgebouwen, die elk een deel van de tweelingkern vertegenwoordigen: De Nederl. Hervormde Kerk (Waalse Kerk): De historische kerk in de kern ’t Waal heeft geen actieve kerkfunctie meer, maar het historische gebouw draagt sterk bij aan het culturele karakter langs de Lekdijk. Bevolkingsopbouw en Stabiliteit Tull en 't Waal is een stabiel en klein dorp. Volgens recente cijfers telt de woonplaats circa 735 inwoners en zijn er ongeveer 310 woningen. De bevolkingsopbouw is rustig, met een hoog aandeel inwoners tussen 45 en 65 jaar en 65-plussers. Het hoge aandeel koopwoningen (circa 85%) onderstreept de stabiliteit en de landelijke uitstraling van de gemeenschap. |
1. Kerkebogerd - Bij raadsvergadering vastgesteld op dinsdag |
2. Kleinebogerd - Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op |
3. Strijpweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
4. Waalseweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
5. Weidebogerd - Bij raadsvergadering vastgesteld op dinsdag 23 augustus 1994. |
Buitengebied
1. Achterdijk - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
2. Beusichemseweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
3. Binnenweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
4. Blasenburgseweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op |
5. De Poel - Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op dinsdag |
6. Goyerdijk - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. 13-09-2011 |
.jpg/picture-200?_=17d39a5ccf8 "Zicht op de Goyerbrug vanaf de Nachtdijk. Foto: Sander van Scherpenzeel.")
.jpg/picture-200?_=17d39a5bd58 "Zicht vanaf de Goyerbrug op het Amsterdam-Rijnkanaal. Foto: Sander van Scherpenzeel.")
.jpg/picture-200?_=17b3eb904f0 "Plattegrond van de Goyerdijk met de Beusichemseweg uit het archief van de Provinciale Waterstaat van Utrecht. Bron: Het Utrechts Archief, 80.")
7. Heemsteedseweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
 |
8. Heulsewaard - Van oosprong al een uiterwaarden naam, verwijzend naar het buurtschap De Heul, achterliggend van de Lekdijk bij de krusing van de Pothuizerweg, Zuwedijk en de Provincialeweg. Op dinsdag 11 juli 2023 werd door het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Houten de straatnaam Heulsewaard vastgesteld. |
9. Hoeksedijk - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
10. Hoogdijk - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
.JPG/picture-200?_=17d49a11fe0 "Zicht op de verlegde Hoogdijk in het voorjaar met een skatende vrouw. Foto: Peter van Wieringen, Natuurenfoto.nl.")
11. Houtensewetering - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
12. Kanaaldijk Noord - Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op dinsdag 9 december 2014. |
13. Kanaaldijk Oost - Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op dinsdag |
14. Kanaaldijk Zuid - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
.jpg/picture-200?_=17d51fcd580 "Luchtfoto van Houten Noordoost in de periode 1988-1995 met links diagonaal het Molendijkje met rechts van het midden de Rondweg met rechtsonder bedrijventerrein De Molen volop in ontwikkeling. Bron: onbekend, foto: Sander van Scherpenzeel.")
15. Kapelleweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
16. Knoesterweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op dinsdag |
|
.jpg/picture-200?_=17d4c2215d0)
.jpg/picture-200?_=17d4c220a18)
.jpg/picture-200?_=17d4c220630)
17. Koppeldijk - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
|
|
.jpg/picture-200?_=17d49976b80 "Zicht op de Plas Laagraven in de jaren 60-70 van de vorige eeuw met de verbranding van afval omdat de plas toen nog gebruikt werd als afvalstortplaats. Foto: Hans Schemmekes. Bron: RHC Rijnstreek en Lopikerwaard.")
|
18. Kruisweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op dinsdag 20 december 1983. De naam werd aan de Kruisweg gegeven nadat de Odijkseweg in 1982 werd doorsneden door de aanleg van de noordoostelijke Rondweg ter hoogte van de buurten De Akkers en De Gilden van de wijk Houten Noordoost. De naam ontleend zich aan het feit dat hier de Binnenweg met de Odijksweg kruist. In de 17e eeuw wordt er in oude archieven al geschreven over belendende landerijen in het buurtschap van de Kruisweg. In 1981 werd het eerste kleine gedeelte van de Standerdmolen bij de Welkoop ingebruik genomen door het openen van het tijdelijke gemeentehuis van Houten. Tussen 1962 en 1981 was de naam van de Odijkseweg van toepassing op het gedeelte ten oosten van de spoorlijn Utrecht - 's-Hertogenbosch tot aan de gemeentegrens van Bunnik en de voormalige gemeente Odijk. Na het ingebruik nemen van het tijdelijke gemeentehuis bij de Welkoop aan de Standerdmolen in 1981 werd al een gedeelte van de Odijksweg als naam ingekort. In die zelfde periode werd de naam van de Odijksweg ook verder ingetrokken door de invoering van de straatnaam Korenmolen bij de t-splitsing met De Molen. Veel bewoners protest en een protestcommissie was ervoor nodig om de commissie naamgeving in 1982-1983 en de Houtense gemeenteraad te overtuigen. Om de naam van de Odijkseweg binnen de nieuwe buurt De Gilden te behouden. Dus de naam Odijkseweg werd tussen de Korenmolen (westen) en het fietsertunneltje (oosten) behouden als naam. Maar door de aanleg van de rondweg doorsneden in zijn tracé. Werd besloten om de naam van de Kruisweg die zoals eerder beschreven al in de 17e eeuw in de volksmond werd gebruikt maar ook in de 20ste eeuw werd gebruikt onder de bevlkoing. Voor het gedeelte van de weg ten oosten van de Binnenweg tot aan de gemeentegrens van Bunnik met gebruiken. Tot 11993 ws de Kruisweg onderdeel van het gemeentelijk onroerend goed van Houten. In 1994 ging de Kruisweg in beheer en onderhoud over bij de Provincie Utrecht en kreeg een provincialewegnummer N410. Als onderdeel van de provincialeweg tussen Houten en het dorp Odijk ten noorden gelegen. Al jaren staat vooral in de avondspits een file vanaf de gemeentegrens Bunnik-Houten tot aan de stoplicht bij de Rondweg en het fietserstunnelt. Vooral automobilisten voor woon- werkverkeer gebruiken de weg als sluiproute binnendoor uit het oosten en noordoosten van de provincie om Houten binnen te komen. Sinds 2017 maakt buslijn 43 Houten, Odijk, Driebergen-Rijssenbrug gebruik als lijndienst van de weg. Deze bevat een halfuurdienst. |
19. Lange Uitweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
|
20. Langeweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
21. Lekdijk - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
22. Nachtdijk - Bij raadsvergadering vastgesteld op dinsdag 28 juni 1983. |
23. Oostrumsdijkje - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
Oostrums- of Oostromsdijkje De discussie over de naamgeving van dit dijkje (Oostrum of Oostrom) haalde enkele jaren geleden de landelijke pers. Dekker noemt het ook de Juffrouw Deelensteeg¹. Het kadaster van 1832 geeft ons de eigenaar van zowel het dijkje als de grond, tussen de Engsloot op de grens van Houten en Werkhoven en de provin ciale weg tussen Werkhoven en Odijk ten zui den van het dijkje: Pieter van Oostrum met een totaal bezit van ruim 56 morgen. Hiervan was 32 morgen of 2 hoeven, het deel tussen Houten en de Achterdijk, het bisschop pelijk leen nr. 464². De beleningen geven ons duidelijkheid ten aanzien van de oorsprong van de namen voor het dijkje. Vanaf 1416 tot 1631 waren leden van de familie Die Edell, Deedel etc. hiermee beleend; tussen 1584 en 1631 waren dit achtereenvolgens twee zusters, Goorgje en Wendelmoeth. In 1631 vererft Wendelmoeth het op een neef en daarmee komt het in de familie Foeijt, die het houdt tot 1693. |
Tussen 1693 en 1710 wordt Gijsberta Cecilia van der Burg ermee beleend; deze ver huurde het in 1709 aan Hendrik van Oostrum (of Oostrom), die het vervolgens koopt en er in 1710 mee wordt beleend. Door vererving komt het daarna in handen van Steven Hendriksz van Oostrum (1752) en Pieter Stevensz van Oostrum (1760). Diens zoon Pieter is waar schijnlijk de bovengenoemde Pieter van Oostrum die in 1832 eigenaar is. Van wie de grond was tussen de Achterdijk en de provinciale weg is nog niet uitgezocht. Het is op basis van de vorige gegevens alles zins waarschijnlijk dat zowel de Juffrouw Deelensteeg als het Oostrumsdijkje hun naam danken aan de eigenaren van de grond, waar dit wegje over liep, zoals ook Dekker en Van Ginkel in 1995 overigens al schreven. |
1 C. Dekker, Het Kromme-Rijngebied in de middel eeuwen,. Een institutioneel-geografïsche studie. Zutphen, 1983, 229 en noot 106 en verder (zie de index, 658). Zie ook: C. Dekker en S.G. van Ginkel Meester, Straat- en wegnamen in Bunnik, Odijk, Werkhoven. Z.pl., 1995, 89-90. 2 A.J. Maris, Repertorium op de Stichtse leenprotocollen uit het landsheerlijke tijdvak. I De Nederstichtse leen acten. Den Haag, 1956, 439-440. Bron: Historisch tijdschrift Tussen Rijn en Lek; december 2005 - Ad van Ooststroom. |
Oostromsdijkje Deze weg had vroeger geen naam, maar stond in 1572 bekend als de weg naar 't Goy, te weten “de stege die men vaert[=rijdt] nae Goey toe”. Ook in 1572 komt hij voor als de weg van Jacob Deelen, naar de eigenaar of pachter van een aangrenzende hofstede met land. De weg bleef genoemd naar zijn nakomelingen (in 1634 Joffrouw Deelensteeg) tot in 1707 Hendrik van Oostrom het land pachtte. Sindsdien werd de weg Oostrommersteeg, ostrommerweg of Oostromsdijkje genoemd. De naam werd na de afschaffing van de wijkindeling in de gemeente Werkhoven in 1952 aangebracht op een straatnaambord en daarmee officieel. Vastgesteld op 17 maart 2009 door het college van gemeente Bunnik vanwege de invoering van de BAG. |
.jpg/picture-200?_=17d49979e48 "Straatnaamborden in de periode 2002-2005 'Binnentuin'. Foto: Frank Magdelyns.")
24. Ossenwaard - Bij raadsvergadering vastgesteld op maandag 6 augustus 1984. |
25. Oud Wulfseweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. Bij raadsvergadering vastgesteld op dinsdag 29 september 1981. |
.jpg/picture-200?_=17d38a197b0 "Zicht vanaf de Oud Wulfseweg in zuidelijke richting met een rij bomen in de tuin van het Moluks Kerkelijk Centrum wat voor 1979 nog de oorspronkelijke Oud Wulfseweg was. Voor de eerste aanleg van de noordwestelijke Rondweg en bouw van de voetgangers- en fietstunnel onder de Rondweg. Foto: Sander van Scherpenzeel.")
26. Oude Mereveldseweg - 1942 College / 02-03-2010 Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
27. Poeldijk - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
28. Pothoek - Op dinsdag 21 maart 2023 is door het college van BenW van de gemeente Houten de 781ste straatnaam vastgesteld. De naam Pothoek in Schalkwijk, voor de plek waar nu nog een veevoederfabriek staat. De naam komt hier van oorsprong al voor. |
Het gedeelte 'Pot' komt van de Pothuizerweg waar het aan gelegen is. Een pothuis of puthuis is een gebouw met een uitstekende aanbouw. Een inpandige (waterput) aan huis. Het gedeelte 'hoek' komt vanwege de ligging in de hoek in het buurtschap De Heul, met de Provincialeweg en de Pothuizerweg. Op termijn komen hier 22 woningen. |
29. Pothuizerweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
30. Rietdijk - Bij raadsvergadering vastgesteld op dinsdag 26 februari 1985. |
32. Schalkwijkseweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
33. Schalkwijksewetering - (De Knoesterpolder) Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
34. Scheidingsweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
35. Schonauwenseweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op vrijdag 23 november 1973. |
36. Tetwijkseweg - De Tetwijkseweg is genoemd naar een in de tweede kwart van het twaalfde eeuws ontgonnen (in cultuur gebracht) gebied Tetwijk. Dit gebied maakte deel uit van de Schalkwijkse ontginningen in de twaalde eeuw. In 1366 wordt het Tetwijk genoemd als 'Thetawijc' Het te ontginnen gebied was van een zekere persoon Tet. Het eerste gedeelte van de Tetwijkseweg werd aangelegd in februari 1989. Deze werd aangelegd in het kader van het grote ruilverkavelingsplan. Om twee boerenbedrijven die daar nog gebouwd moesten worden te ontsluiten aan het openbare wegennet. |
Maar ook om de toen destijds onbewaakte particulieren spoorwegovergangen in de polder Blokhoven definitief op te heffen. In de periode 1994 - 1995 is het tweede gedeelte van de Tetwijkseweg aangelegd, als fietspad. Dit tweede gedeelte werd aangelegd in het verlengde van de toen reeds huidige aangelegde weg en de Achterdijk. Dit gedeelte wordt bij sommige mensen in de volksmond ook wel het Tetwijksepad genoemd. Omdat dit tweede gedeelte een fietspad betreft. Aan de Tetwijkseweg ligt het voormalige kasteelterrein van kasteel Schalkwijk. Met op het oude kasteelterrein de 'Tuin van Jonkheer Ram'. De familie Ram waren één van de families die het kasteel bewoond hebben. Bij raadsvergadering vastgesteld op dinsdag 16 december 1986. |
37. Tiendweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
.jpg/picture-200?_=17aaf9d0488 "Affiche voor de benzandingen voor het zandpad in de zomer van 1773 tussen Houten, Schonauwen en Schalkwijk. Bron: Het Utrechts Archief, Huisarchief Hardenbroek.")
38. Trip - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
39. Utrechtseweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
40. Veerwagenweg - Veerweg Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
.jpg/picture-200?_=17d350f1280 "Het Culemborgs Veer gezien vanaf de kant van Tull en 't Waal over de rivier de Lek. Bron: onbekend.")
41. Veerweg - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
42. Waijensedijk - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
.jpg/picture-200?_=17d53d34ee8 "De aanleg van de A27 met op de achtergrond huizen aan de Waijensedijk in 1978. Bron: Regionaal Archief Zuid-Utrecht (RAZU), 353.")
43. Zuwedijk - Bij raadsvergadering vastgesteld op donderdag 4 oktober 1962. |
