Straatnamen Houten
Noord en Zuid Woon- en Winkelgebied
(wijzigingen voorbehouden er kunnen geen rechten aan deze lijst ontleend worden)
Gebruik Ctrl + F voor het zoeken naar je straatnaam.
Woon- winkelgebied Het Rond (Zo. 08-01-2006 Di. 19-09-2006)
Woon- winkelgebied Het Rond geportretteerd op zondag 8 januari 2006, door Sander van Scherpenzeel. |
Winkelcentrum Het Rond
Het Rond is een plein en winkelgebied in het centrum van Houten in de Nederlandse provincie Utrecht. Het is gebouwd in 1984 nadat Houten was aangewezen als groeikern voor de stad Utrecht. Het Rond ligt aan de oostkant van de spoorlijn Utrecht-'s-Hertogenbosch in het centrum van Houten. Het plein is het centrale punt van de fietsinfrastructuur van Houten. Alle hoofdfietsroutes komen samen op dit plein, dat wordt omgeven door hogere bebouwing. Direct aan het plein zijn winkels te vinden, waaronder horeca. Op het plein wordt de wekelijkse markt gehouden en is een horecapand te vinden. Het Rond wordt doorsneden door een betonnen gracht en is autovrij. |
Winkels
Het oudste winkelgebied van Het Rond is bij Het Wed, ten noorden van het centrale plein. Hier is een aantal winkelstraten te vinden, waarbij sinds de eeuwwisseling de HEMA een publiekstrekker is. Ook is hier de noordelijke parkeergarage Spoorhaag gebouwd. |
Aan de westkant van het plein is het Vershof. In eerste instantie was hier de bibliotheek van Houten gevestigd, maar sinds het eind van de jaren 90 is deze ingewisseld voor een overdekt winkelgedeelte met dagelijkse producten, zoals vlees, kaas, vis en bloemen. Aan de zuidwestkant van het plein is een overdekt winkelgebied. Deze is rond 2008 opgeleverd. |
In dit deel is een supermarkt publiekstrekker. Onder de Passage is de zuidelijke parkeergarage ‘De Kruitmolen’. In dit deel is een bioscoop aanwezig. Voorheen tot ongeveer 1992 was op deze locatie een snookercentrum en zwembad. |
Concurrentie
Het imago van Het Rond is niet heel positief. Het gebied wordt ervaren als sfeerloos en te modern. In zowel 2006 als 2018 vinden er flinke renovaties plaats aan Het Rond. Daarbij wordt vooral gezocht naar meer sfeer en beleving op het betonnen plein. Met de tweede bouwtaak van Houten verscheen er een tweede winkelcentrum in Houten-Zuid. Het centrum van Houten kwam daardoor niet meer in het geografische midden van het dorp te liggen. Andere concurrenten zijn City Plaza in Nieuwegein en Hoog Catharijne in Utrecht. Deze laatste is met de trein in 15 minuten te bereiken. Verder wordt er in Houten bovengemiddeld veel online gewinkeld. Inwoners beschouwen Het Rond voornamelijk geschikt als winkelcentrum voor de dagelijkse boodschappen. Voor shoppen en beleving wordt al snel uitgeweken naar Utrecht. Voor het uitgaansleven wordt liever uitgeweken naar het oude historische centrum, het Plein of "Oude Dorp" of de binnenstad van Utrecht. |
Evenementen
Tot halverwege de jaren 0 werd Koninginnedag gevierd op Het Rond. Er was een kindervrijmarkt en er waren optredens. Daarna is uitgeweken naar het decentraal gelegen manifestatieterrein. Sinds enkele jaren wordt geprobeerd een deel van de festiviteiten opnieuw onder te brengen op Het Rond. |
Op het Rond wordt een keer per jaar een activiteitenmarkt gehouden waar verenigingen en organisaties zich presenteren. Daarnaast zijn er braderieën en organiseert de winkeliersvereniging activiteiten. De kermis van Houten wordt gehouden op Het Rond en in de winter is er een ijsbaan, in de zomer een strand met activiteiten. |
|
Woon- en Winkelgebied Het Rond
Wijk Houten Noordwest Buurt Het Kant .. Wijk Houten Noordoost Buurt Het Rond
Buurtnaam thema: laagland en visserij, imkerij, gebiedsvormen en situering
1. Achterom - Achterom is een oud woord waarvan de betekenis zeer afhangt Het wijst dan vaak op de |
Vaak werden steegjes in oude binnensteden genoemd naar woorden uit het dagelijks taalgebruik zoals voorzetsels, maar in Arnhem daarentegen is het Onderlangs een grote doorgaande verkeersroute langs de Nederrijn. Achterom verwijst in Houten Noordoost naar zijn ligging achter de winkels van Het Rond. Bij raadsvergadering vastgesteld op 26 januari 1982. |
2. De Beun - Een Beun is een Viskaar een bewaarplaats van vis. De Beun is de tegenhanger van de straatnaam De Fuik. Een fuik is een van netten of wilgentenen gemaakte val voor vissen. Een fuik bestaat uit een aantal achter elkaar geplaatste trechters, waardoor vissen (vooral paling) wel naar binnen doch lastig naar buiten kunnen zwemmen. |
De Fuik en De Beun verwijzen weer naar de naam van het Kooikerspark wat allemaal te maken heeft met de lage ligging van Houten Noordoost. Een lage ligging in het landschap heeft ook als eigenschap van water op en naast het land. In water leven vogels en vissen. |
3. De Fuik - Een fuik is een van netten of wilgentenen gemaakte val voor vissen. Een fuik bestaat uit een aantal achter elkaar geplaatste trechters, waardoor vissen (vooral paling) wel naar binnen doch lastig naar buiten kunnen zwemmen. |
De Fuik is de tegenhanger van de straatnaam De Beun De Fuik en De Beun verwijzen weer naar de naam van het Kooikerspark wat allemaal te maken heeft met de lage ligging van Houten Noordoost. Een lage ligging in het landschap heeft ook als eigenschap van water op en naast het land. In water leven vogels en vissen. Bij raadsvergadering vastgesteld op 26 januari 1982. |
4. De Raat - De honingraten van de honingbij. Verwijzend naar de naam van het Imkerspark. Bij raadsvergadering vastgesteld op 28 juni 1983. |
5. De Slinger - Men moet hier een slinger maken om terug te keren met de auto naar Houten Noordoost. De Slinger verwijst naar het slingeren van honing uit bijen raten door een imker. Wat weer de link heeft met het Imkerspark. Oorspronkelijk was de eerste naam voor De Slinger, 'De Wissel', na de vaststelling van deze begon in 1989 aan de Pr. Bernhardweg in het Oude Dorp een school voor moeilijk lerende kinderen. genaamd ook 'De Wissel'. Later het speciaal onderwijs De Wissel die zich later vestigde aan de Vikingenpoort. |
Hierop werd door de gemeente Houten besloten de straatnaam De Wissel in te trekken en voor De Slinger te kiezen. Wat ook beter bij de naam van het Imkerspark aansloot. Bij raadsvergadering vastgesteld op 24 oktober 1989. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 24 mei 2011. |
6. Het Kant - Het kantige verloop van de weg. Bij raadsvergadering vastgesteld op 26 januari 1982. |
7. Het Rond - Naar de rondige, overaal achtige vorm van het plein van Het Rond. Bij raadsvergadering vastgesteld op 26 januari 1982. Het plein van Het Rond is qua bouw en vormgeving afgespiegeld en geïnspireerd op de Piazza del Campo, gelegen in de Italiaanse stad Sienna. |
Het Piazza del Campo is een schelpvormig stadsplein in het centrum van de Italiaanse stad Siena. Het plein staat wereldwijd bekend om zijn schoonheid en stedenbouwkundig-architectonische zuiverheid en wordt daarom beschouwd als een van Europa's mooiste middeleeuwse pleinen. Veel middeleeuwse straatjes komen uit op het plein. Overgenomen van Wikipedia Piazza del Campo. |
8. Het Wed - Een doorwaadbare plek in een rivier. Verwijst naar de naam van het Kooikerspark wat allemaal te maken heeft met de lage ligging van Houten Noordoost. |
Bij raadsvergadering vastgesteld op 28 juni 1983. |
9. Imkerseind - Gelegen aan het uiteinde van het Imkerspad. Eindigend aan het Onderdoor. De naam Imkerseind verwijst naar het Imkerspark. |
Die weer verwijst naar het uitstervend beroep van imker wat een bijenhouder is. Bij raadsvergadering vastgesteld op 2 maart 1982. |
10. Kooikerseind - Gelegen aan het uiteinde van het Kooikerspad. Eindigend aan het plein van Het Rond. De naam Kooikerseind verwijst naar het Kooikerpark die op zijn beurt de link is naar Houten Noordoost. |
Die relatief laag gelegen ligt in vergelijking met andere delen van Houten. Laag gelegen land betekend ook nat land. Nat is water wat weer verwijst naar water dieren zoals eenden. Een kooiker vangt eenden voor consumtie. Een kooiker is een uitstervend beroep. Bij raadsvergadering vastgesteld op 2 maart 1982. |
11. Onderdoor - Naar de ligging in het centrum van Houten Noord onder de spoorlijn van Utrecht naar 's-Hertogenbosch door. |
De belangrijkste fiets, brommer en wandelverbinding om van west naar oost te komen en vice versa. Bij raadsvergadering vastgesteld op 2 maart 1982. |
12. Parkeergarage Kruitmolen - Parkeergarage gelegen aan de Kruitmolen gebouwd in 1997 en 2008 Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 15 april 2008. |
13. Parkeergarage Spoorhaag - Parkeergarage gelegen aan de Spoorhaag gebouwd in 1997 Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 15 april 2008. |
14 Schonenburgseind - Gelegen aan het uiteinde van het Schonenburgspad. Eindigend aan het plein van Het Rond. Schonenburg verwijst naar boerderij Schonenburg die tot 1800 in de binnenbocht van de Lobbendijk stond. |
Op de plek waar nu de noordelijke Rondwegtunnel is. Schonenburg verwijst ook naar de ligging in de wijk Houten Noordoost. Tot 13 maart 2012 was het de wijk Schonenburg met de buurten De Hagen en De Weiden. Na deze tijd is het de wijk Houten Noordoost met de buurten De Hagen en De Weiden. Bij raadsvergadering vastgesteld op 26 januari 1982. |
15 Weerwolfseind - Gelegen aan het uiteinde van het Weerwolfspad. Eindigend aan het Onderdoor. De Weerwolf is het stuk land gelegen op de hoek van de Lobbendijk met de Oud Wulfseweg. Waarvan 1998 tot 2018 Cultuurcentrum Makelblijde gevestigd was. De naam komt al in de achttiende eeuw voor in de archieven van de Heerlijkheid Oud-Wulven en Waijen. Het verhaal onder de bevolking gaat dat er ooit een boer was die het land zo noemde om zijn kinderen af te schikken om niet verder richting het noorden te lopen over het land. Want anders zou je wel eens de Weerwolf tegen kunnen komen. |
Ook zal het wel een veiligheid zijn geweest zodat kinderen niet richting Utrecht liepen of voor het gevaar om niet de Oud Wulfsewetering te vallen. Op de plek waar nu de noordelijke Rondwegtunnel is. De Weerwolf verwijst ook naar de ligging in de wijk Houten Noordwest. Tot 13 maart 2012 was het de wijk De Weerwolf met de buurten De Gaarden en De Hoeven. |
Na deze tijd is het de wijk Houten Noordwest met de buurten De Gaarden en De Hoeven. Bij raadsvergadering vastgesteld op 26 januari 1982. |
16 Wernaarseind - Gelegen aan het uiteinde van het Wernaarpad. Eindigend aan het plein Het Rond. De naam komt van een aantal stukken land met deze naam de Wernaar. In een charter van De Ridderlijke Duitse Orde, Balije van Utrecht uit 1438 wordt de naam voor zover bekend voor het eerste vermeld. De wijk Houten Noordoost buurt De Gilden is op deze vroegere stukken land gebouwd. |
De Wernaar verwijst ook naar de ligging in de wijk Houten Noordoost. Tot 13 maart 2012 was het de wijk Wernaar met de buurt De Gilden. Na deze tijd is het de wijk Houten Noordoost met de buurt De Gilden. Bij raadsvergadering vastgesteld op 26 januari 1982. |
Woon- en Winkelgebied Houten Castellum
Geschiedenis Houten Castellum (1996-2018)
Wijkindeling
De ontwikkeling van woon- en winkelgebied Castellum begon eind jaren negentig Bij besluit van dinsdag 13 maart 2012 door het toenmalige college van burgemeester en wethouders was voorzien dat de oude wijknamen zoals o.a. Tiellandt en De Geer uit 1979 voor Houten Noord (Groeikern) en de wat nieuwere wijknamen zoals Overdam en Leebrug uit 1996 voor Houten Zuid (VINEX) waren ingetrokken. Dit gebeurde in het kader van de herziening van wijk- en buurtnaam indeling in opdracht van het Centraal Bureau voor de Statistiek te Den Haag. |
Wijknaamgeving
Vanaf het jaar 2012 tot op heden zijn de achtervoegsels voor de meer dan 600 straatnamen binnen de bebouwde kom van Houten leidend als het gaat om de buurtnaam. Was voor die tijd het in de volksmond ingeburgerd dat een ieder zei dat ze in de wijk De Sloten woonde. Wat in werkelijkheid tussen 1979 tot 2012 de wijk De Geer, buurt De Sloten was voor Houten Noord. Voor Houten Zuid geldt dan dat meneer Tuyll van Serooskerken die in de Binnentuin woont vanaf 2008 aan zijn nieuwe zakenrelatie kon vertellen dat hij in de wijk De Tuinen woont. Maar wat dan in werkelijkheid dan de wijk Loerik, buurt De Tuinen is. |
Intrekken Oude wijknaamgeving
Na dinsdag 13 maart 2012 kwamen de nieuwbouwwijknamen van weleer te vervallen. Hierop is de nieuwe wijkindeling ingevoerd. Vier woon kwadranten binnen de bestaande Rondweg Houten Noordwest, Noordoost, Zuidoost en Zuidwest vormen nu voortaan de wijken. Met daar binnenin de buurten die op hun beurt eerder onderdeel waren van de vroegere nieuwbouwwijk namen zoals Loerik, Overdam of Leebrug. |
Topografisch gezien is de buurt De Slagen nu een onderdeel van de wijk Houten Noordwest en niet meer van de wijk Tiellandt. De buurt De Bermen onderdeel van de wijk Houten Noordoost en niet meer van de wijk Rijsbrug. De buurt De Sporen nu onderdeel van de wijk Houten Zuidoost en niet meer van de wijk Loerik. De buurt De Polders onderdeel is geworden van de wijk Houten Zuidwest en niet meer van de wijk De Hoon. |
De vier kwadranten van Castellum
De oplevering van de eerste straten in Castellum Noordoost en Noordwest viel ongeveer samen met de invoering van de nieuwe wijknamenindeling in 2012. Sindsdien telt Castellum vier buurten (kwadranten). Castellum wordt van noord naar zuid doorsneden door de Staatsspoorlijn H (Utrecht-’s-Hertogenbosch). De buurt Porta, Italiaans voor ‘poort’, is gelegen aan de oostkant van de spoorlijn. Castellum Zuidoost heeft de buurtnaam Via gekregen, wat het Italiaans woord is voor ‘weg’. De buurten Cella, Italiaans voor ruimte of tempel, en Fossa, wat ‘gracht’ betekent, zijn gelegen aan de westkant van het spoor. |
In het noordwestelijke kwadrant bevindt zich tevens het winkelcentrum. Zoals je leest is de straatnaamgeving gebaseerd op oud-Italiaanse voorwerpen, attributen of gebruiken. Castellum is opgezet naar het evenbeeld van de door de Romeinen gebouwde versterkte nederzettingen, zoals die in onze regio van het Kromme Rijngebied, en ver daarbuiten, vanaf ruim 2000 jaar geleden op diverse plekken te vinden waren. Uiteraard verwijst de naam Castellum hier ook direct naar. |
Stuivertje wisselen
Na het besluit van de nieuwe wijk- en buurtindelingen kwamen de twee oostelijke buurten Porta (Noordoost) en Via (Zuidoost) bij de wijk Houten Zuidwest te behoren. |
Op deze website schrijven we voor het gemak en het overzicht tegelijk over de vier buurtkwadranten van Castellum, al is het volgens de gemeentelijke wijkindeling en die van het Centraal Bureau voor de Statistiek anders. Zie de bijbehorende kaart voor de correcte aanduiding van de Houtense wijkindeling. |
De nieuwe wijknamen die voor de diverse bouwplannen in Houten Zuid zouden gaan gelden waren al vastgesteld door het toenmalige college van wethouders onder aanvoering van burgemeester Aat de Jonge (1992-2000). Het college besloot hierover op dinsdag 18 juni 1996, een maand later op dinsdag 16 juli 1996 volgde de vaststelling door de gemeenteraad, met enige aanpassingen. Het betrof namen als Loerik, Overdam, Schonauwen, De Hoon en Castellum. De aanpassingen betroffen de wijknamen Schoneveld en Middelveld kwamen niet door de gemeenteraad heen en werden vervangen voor Leebrug respectievelijk Hofstad. |
Start ontwikkeling Houten Zuid
Met de ontwikkeling en de bouw van het eerste deelplan Den Oord I en na 1975 de tweede fase Den Oord II - De Lobben, ten westen en noorden van het Oude Dorp, kwam de ontwikkeling van Houten Noord goed op gang. Na een kleine 20 jaar van bouwen was er in de periode 1990-1997 sprake van een overlap in de bouwontwikkelingen van Houten Noord en Zuid. Eind 1996 tot september 1997 werd, nog in Noord, de nieuwbouwwijk De Meent of buurt De Erven ontwikkeld en afgebouwd. |
Met de Vierde nota over de ruimtelijke ordening uit 1988, afgekort ook wel VINO genoemd, en de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra uit 1991, beter bekend als Vinex, kreeg Houten zijn tweede groeitaak. Op woensdag 2 april 1997 werd de eerst paal voor de wijk Loerik I geslagen door Dirk Tommel, toenmalig staatssecretaris van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) onder kabinet Kok I. |
Er kwamen in totaal zeven nieuwe wijken: Loerik, Overdam, Hofstad, Schonauwen, De Hoon, Leebrug en Castellum, waarvan zoals eerder beschreven de wijknamen op 13 maart 2012 zijn ingetrokken en vervangen. |
Eerste ontwerp is het toch niet
De eerste voorschetsen, studies en maquettes voor Castellum dateren uit het midden van de jaren negentig. Na uitgebreid stedebouwkundig onderzoek werd besloten dat Houten Zuid geen groot winkelcentrum zoals Het Rond kreeg, maar wijkwinkelcentrum zou worden, dus dienstbaar aan en gericht op de bewoners van Houten Zuid. In het verlengde van de ontwikkeling en bouw van Houten Zuid werd winkelcentrum Het Rond in de periode 2006 tot 2013 vernieuwd en vergroot, passend bij de geprojecteerde, nieuwe bevolkingsomvang van 50.000 inwoners. |
De plannen en bedoelingen voor Castellum waren vanaf eind jaren negentig heel ambitieus. Zo was het oorspronkelijk de bedoeling dat het maaiveld over het gehele gebied ca vier meter zou worden opgehoogd om het Castellum er fier bovenuit te laten steken en ondergronds extra ruimte te creeeren, voor bijv. autoparkeren. Als bekroning was daarbovenop een massieve, betonnen brug over de spoorlijn bedacht, met daarop langs het brede brugdek winkels. De brug zou vergeleken kunnen worden met een marktbrug over een grote rivier zoals er zovele te vinden zijn in Italië. |
Ook wat de architectuur betreft werd Castellum geïnspireerd worden op een Romeins castellum , met de sfeer en uitstraling van Italiaanse huizen, hofjes en pleintjes. |
Ontwikkeling stagneert
Met het verstrijken van de tijd blijkt de ontwikkeling van Castellum maar niet op gang te komen. De grondeigenaar/projectontwikkelaars aan met name de oostelijke zijde vinden het plan veel te ambitieus en te ingewikkeld. En duur en risicovol, vooral waar dit het winkelcentrum betreft. Ze zijn bang voor een te laag (financieel) rendement en willen liever bouwen voor het veilige middensegment van de woningmarkt, en er zo het onderste mee uit de kan halen. |
Daarbij willen ze het gebied zelf, dus buiten de gemeente om, ontwikkelen en realiseren (zelfrealisatie). De ontwikkelcombinatie zette hierop de hakken steeds dieper in het zand en volhardde in zijn standpunten. Het was inmiddels 2005 en er zat nog weinig beweging in. Van een veilige afstand keken ze rustig de kat uit de boom(gaard), terwijl in de Houtense gemeenteraad de coalitie en oppositie over elkaar heen vielen |
. Ten einde raad bezweek de gemeente onder de steeds verder toenemende druk, ook vanuit de bevolking, om voor de noodzakelijke winkels te realiseren, en liet de gemeente het oorspronkelijke plan varen. Om er beweging in te krijgen en eindelijk de winkels te kunnen gaan ontwikkelen werd gekoersd op het realiseren van alle winkels in het westelijke deel van Castellum, alwaar de ontwikkelaar wel wilde meewerken. Op deze manier kwamen de winkels wel in een stroomversnelling, maar ten koste van het geweldige plan. |
Ondertussen hadden de onderhandelingen de realisatie van Castellum jarenlang vertraagd. Uiteindelijk zijn de winkels in Castellum West gerealiseerd en in Castellum Oost vooral veel woningen. |
De eerste paal
De eerste paal van Houten Castellum werd in december 2008 geslagen. Castellum-West werd gerealiseerd door Ontwikkelingsverband Houten, een samenwerking tussen AM, BPD, Dura Vermeer, Synchroon en Trebbe. De bouw ervan ging tijdens de woningbouwcrisis ging hier eerst gestaag door. Naast het winkelcentrum en 180 appartementen werd een wijk gebouwd met 300 grondgebonden woningen aan hoven, pleinen of de gracht. |
Kredietcrisis
Dan breekt in 2008 de Kredietcrisis uit, welke ook de woningmarkt meetrekt. Het failliet gaan van enkele grote banken en vele jaren van wanbeleid in de financiële sectoren trekt ook de woningbouw in Nederland naar beneden. Met deze crisis verdwijnen de oorspronkelijkeplannen voor Castellum definitief buiten beeld. Niet lang nadat de meeste woningen in Castellum Oost en Loerik V gereed waren, ging de projectontwikkelingscombinatie failliet. |
Castellum West gereed
Op donderdag 17 maart 2016 werd door het ontwikkelingsverband de laatste fase van Castellum ingeluid met het slaan van de eerste paal voor de bouw van de laatste 39 woningen, in Castellum West. Vanwege de crisis en de impact daarvan op de woningmarkt werd het programma grotendeels gewijzigd: geen appartementen meer, maar louter grondgebonden woningen. |
De ontwikkelaar wilde meer marktconform bouwen, met g woningen met tuinen. Bijgevolg kregen de grachtwoningen aan deze kant van Castellum minder bouwvolume en hoogte en daardoor een wat minder imposant aanzicht dan Castellum Oost. |
Het kwam daarbij achteraf misschien wel goed uit dat het massieve winkel- plus woningbouwprogramma in Castellum West is gerealiseerd, waardoor oost en west Castellum in balans bleven. |
In het voorjaar van 2018 werden de afronding en oplevering van de laatste Castellum-woningen gevierd met een feestje. |
DISCLAIMER op straatnamen Castellum
DISCLAIMER - Straatnamen in de 4 kwadranten van Houten Castellum Porta, Via, Cella en Fossa zijn in het verleden met de grootste zorgvuldigheid door de commissie Straatnaamgeving gemeente Houten bedacht en samengesteld. Supervisie en advies is er ingewonnen van een kenner van het Latijn. Het betreft hier namen van plaatsen, objecten of gebruiksvoorwerpen uit de Romeinse Tijd die zijn samengesteld tot straatnamen. De namen zijn een knipoog naar de Romeinse Tijd en de schrijfwijze volgt dus niet de vervoeging van het Latijn. Maar is er op gericht functioneel te zijn in het gebruik. De hele opzet van de wijk Castellum is een knipoog naar een 2000 jaar oud Romeins fort. Diverse personen en/of instellingen beschrijven op internet hun gedachtegoed over de juist wel of niet goed geformuleerde benamingen van straten in Houten Castellum. Hiermee opgesomd de volgens hen juiste schrijfwijze of spelling. Andere websites beschrijven de straten als 'potjes Latijn' iets dat een juiste constatering is. Stichting Houtense Hodoniemen staat graag voor één ieder klaar met vragen over straatnamen. Maar wij zullen niet voorzien of in gesprek gaan over de juistheid van de spelling van de straatnaamgeving in Houten Castellum. Ieder mag zijn menig hebben over de straatnamen van Houten Castellum. De stichting blijft hierin van mening neutraal. |
Houten Castellum Noordoost Buurt Porta
Wijknaam thema: Romeinse- bouwwerken, bouwmaterialen en kledingstukken
1. Porta - Vertaald van het (oud) Italiaans naar het Nederlands betekent: Porta - Poort. Een Porta is een grotere opening in een gebouw of muur Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. |
2. Forum - Een Romeins forum was in een Romeinse stad het centrale marktplein. Op het forum werd gehandeld en werden justitiële en officiële burgerlijke bijeenkomsten gehouden. Het woord stamt oorspronkelijk af van het Latijnse woord ferre, dat "wegbrengen" betekent (in de zin dat mensen hun spullen naar de markt brengen). |
Het Romeinse forum was een aanpassing van het Griekse Agora. Oorspronkelijk werd op een forum handel gedreven, maar later kregen deze pleinen meer een politieke functie. Het Forum Romanum in het Oude Rome veranderde zo van een marktplaats in het politieke en justitiële centrum van de stad, waar de senaat bijeenkwam in de curia en recht werd gesproken in de basilica. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. |
3. Porta Basilica - Een basilica was een gebouw voor handel en rechtspraak in de Romeinse oudheid.De naam komt weliswaar uit het Grieks (Grieks: στοὰ βασιλική / stoà basilikē: 'koningshal'), maar basilica's als zodanig bestonden niet in het oude Griekenland. |
Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 juli 2009. |
4. Porta Castra - Castra was de benaming voor een Romeins legerkamp. In het castra sneden de via principalis en de via praetoria elkaar. De eerste liep van de porta principalis dextra naar de porta principalis sinistra (linkerpoort), waar de carcer (gevangenis) zich bevond. De via praetoria, die langs het pretorium (hoofdkwartier, afgeleid van pretor) liep, liep van de porta praetoria (hoofdpoort) tot de porta decumana (achterste poort). |
In het midden van het kamp bevond zich het pretorium, de tenten van de legerleiding, de vergaderplaats en het valetudinarium (cf. infra). Daar omheen waren de papiliones (tenten) van in contubernia opgedeelde Romeinse legionairs opgesteld. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. |
|
| |
5. Porta Tegula - De imbrex en tegula (meervoudsvormen imbrices en tegulae) werden gebruikt als overlappende dakpannen in de oude Griekse en Romeinse architectuur. Het is een waterdicht en duurzaam systeem voor het dak. De imbrex en tegula werden voornamelijk gebakken uit klei, maar soms werden ze ook gemaakt van marmer, brons of gilt. De imbrex en tegula werden gebruikt op bijna alle type van architectuur, van nederige bijgebouwen tot grootse tempels en openbare voorzieningen. De tegula (Grieks solenes) was een gewone platte tegel, of een vlakke tegel met opstaande randen, die werd gelegd op een plat dak. De imbrex (Grieks kalupter) was een semi-cilindrische dakpan. (zoals de vorm van een half-pipe). |
De imbrices werden gelegd over de opstaande randen van de tegulae. Als ze goed gemaakt werden, en goed op elkaar werden gelegd, was er weinig behoefte aan om ze verder waterdicht te maken of te kitten. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 juli 2009. |
6. Porta Toga - De toga was een kenmerkend kledingstuk voor Romeinse mannen. Als je geen Romein was, mocht je hem niet dragen. Het dragen van de toga was voor Romeinse mannen bij officiële gelegenheden verplicht. Daarbuiten werd hij niet veel gedragen, want het was een lastig en bewerkelijk kledingstuk. De toga was eigenlijk alleen een grote lap wollen stof. Onder de toga werd een tunica gedragen. De toga lap was 15 voet lang en 10 voet breed. |
Het omdoen van de toga was een kunst op zich, omdat de plooien sierlijk moesten vallen. Eén einde van de lap werd van achter naar voren over de linkerschouder geworpen, zodat de punt bijna de vloer raakte. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 juli 2009. |
Houten Castellum Zuidoost Buurt Via
Wijknaam thema: Romeinse- bouwwerken, bouwmaterialen en kledingstukken
7. Via - Vertaald van het (oud) Italiaans naar het Nederlands betekent: Via - Weg. Een Via is een oude Romeinse (lange-afstands)weg. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. |
8. Via Arena - Een Arena is een afgesloten gebied, doorgaans ovaal- of cirkelvormig, ontworpen om theater-, muziek- of sportevenementen te laten zien. De bezoekers zitten rond de arena, op een tribune die altijd hoger gelegen is dan het gebied waar het spektakel plaatsvindt. |
Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 juli 2009. |
9. Via Culina - Culina, de keuken in een Romeins huis. Het was er donker en somber. Rook vulde de kamer, er was in die tijd immers nog geen schoorsteen. Dit was ook de plek waar de slaven het voedsel klaar maakte voor hun meesters en zijn gasten. |
Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 juli 2009. |
10. Via Horta - Horta was in het oude Romeinse Rijk de aanduiding van een tuin, veelal aangelegd op de binnenplaats van een Romeinse woning. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 juli 2009. |
11. Via Tunica - Mannen en vrouwen in het Romeinse rijk droegen een Tunica. De tunica was een lang kledingstuk van linnen, wol of katoen dat rond het middel met een gordel was vastgesnoerd. Bij de mannen hing de tunica op de knie, maar voor de vrouwen was deze langer. Tot aan de opmars van het katholicisme was de tunica voor mannen de enige onderkleding: daaronder was men naakt. Pas laat in de geschiedenis, tijdens de kerstening, werd onder de tunica door de mannen een lendendoek (kruisloze heupbedekking) of een soort broek gedragen. Vrouwen droegen ook nog een borstlap, vastgemaakt met een mantelspeld of fibula. |
De tunica die de vrouwen droegen werd soms ook wel stola genoemd. Het eenvoudige volk dat alleen een tunica droeg, werd Tunicati genoemd. Tot welke rang de mensen behoorden, was gemakkelijk te zien aan hun kleding. De verschillende Romeinse kledingstukken waren heel eenvoudig: de tunica reikte tot aan de knieën of kuiten en was bij de hogere standen versierd met een purperen strook, clavus genoemd. Deze was breed voor de senatoren en smaller voor de equites. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 juli 2009. |
Houten Castellum Zuidwest Buurt Cella
Wijknaam thema: Romeinse Provincies
12. Cella - Vertaald van het (oud) Italiaans naar het Nederlands betekent: Cella - Ruimte. Cella is een ruimte in het midden van een tempel. Werd meestal toegepast als standplaats voor een beeld van een god of godin. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. |
13. Cella Asia - Vertaald van het (oud) Italiaans naar het Nederlands betekent: Cella Asia - Aziatische Ruimte. Asia was in de oudheid in strikte zin de naam van de Romeinse provincia die het westelijke deel van Klein-Azië en de eilanden voor de kust omvatte. |
In de ruime zin van het woord slaat de naam op het hele gebied ten oosten van het door Grieken gekende deel van wat nu modern Turkije is. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 17 maart 2009. |
|
14. Cella Gallia - Vertaald van het (oud) Italiaans naar het Nederlands betekent: Cella Gallia - Gallische Ruimte. Gallië is de vernederlandste naam van de Latijnse benaming (Gallia) voor het westelijke gebied van Europa, dat overeenkomt met het moderne Frankrijk, België, het westen van Zwitserland, en delen van Nederland en Duitsland ten westen van de Rijn. Gallia is nog altijd de Griekse naam voor Frankrijk. Galliërs, ook bekend als Kelten waren de bewoners van Gallië en een groot deel van overig Europa. De Galliërs waren verspreid in Europa tijdens de Romeinse bezetting, en spraken verschillende Keltische dialecten. Er woonden ook Galliërs in de vlakten van Noord-Italië het zogenaamde Gallia Cisalpina (Gallië aan deze kant van de Alpen) en Venetië. Andere Kelten waren gemigreerd over de Pyreneeën, naar het noorden en westen van Spanje, waar zij zich met de Iberische oerbevolking vermengden en het volk der Keltiberiërs vormden, dat een met het Gallisch verwante taal sprak. Gallië werd overwonnen door de Romeinen, toen Julius Caesar de Gallische stammen in het gebied overwon, in de periode tussen 58 v.Chr. - 51 v.Chr. Hij beschreef zijn ervaringen in zijn boek Commentarii de bello Gallico (Verslagen over de Gallische oorlog). |
De hele oorlog kostte het leven aan meer dan een miljoen Galliërs, en nog een miljoen werden tot slaaf gemaakt. Het gebied werd vervolgens geregeerd als een aantal Romeinse provincies. De hoofdstad van de Galliërs was Lyon. Al vanaf de 3e eeuw begon het Romeinse gezag onder toenemende druk van invallende Germaanse stammen af te brokkelen. In 486 eindigde het Romeinse gezag in Gallië, toen de Romeinse gouverneur Syagrius overwonnen werd door de Franken. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. |
15. Cella Helvetica - Vertaald van het oud Italiaans naar het Nederlands betekent: Cella Helvetica - Helvetische Ruimte. De Helvetische zone, ook wel het Helveticum of de Helvetiden genoemd, is een geologische zone in de Alpen. De Helvetische zone dagzoomt vooral in Zwitserland, dat door de Romeinen Helvetica werd genoemd. |
De gesteenten in deze zone zijn afkomstig van de voormalige zuidrand van het Europese continent. De Helvetische zone wordt door Franse geologen wel Dauphinois zone genoemd. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. |
16. Cella Syria - Vertaald van het (oud) Italiaans naar het Nederlands betekent: Cella Syria - Syrischë Ruimte. Syria was een Romeinse provincie in de Levant van 64 v.Chr. tot 634 n.Chr. Dit gebied was in 63 voor Chr. het laatste restant van het ooit grote Seleucidische Rijk; in dat jaar verovert generaal Pompeius dit rijk voor de Romeinen, en sticht er de provincia Syria. |
Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. |
17. Piazza - Een piazza ( Italiaanse uitspraak: pjattsa) is een plein in Italië , Malta , langs de Dalmatische kust en in de omliggende regio's. De term is ongeveer gelijk aan de Spaanse plaza. Plaza in het Castiliaans Spaans: (plaθa) of Latijns Amerikaans Spaans: (Plasa) is een Spaans woord gerelateerd aan "veld". Cognaten van het woord plaza zijn Italiaanse piazza , Portugees praça , Franse "lieu", Catalaans plaça en Roemeense Piaţa , Engels "place". |
De oorsprong van al deze woorden is, via Latijnse platea , uit het Grieks πλατεῖα (ὁδός) , plateia (hodos) , dat wil zeggen "brede, weg of straat". Vertaald van het Italiaans naar het Nederlands betekent: Piazza - Plein. Een piazza wordt vaak gevonden in de vergadering van twee of meer straten. De meeste Italiaanse steden hebben verschillende pleinen met straten die uitlopen van het centrum. Winkels en andere kleine bedrijven zijn te vinden op pleinen als het is een ideale plek om het opzetten van een bedrijf. |
Veel metrostations en bushaltes zijn te vinden op pleinen zoals ze zijn belangrijkste punt in een stad. Een plein is een open plek tussen bouwwerken. Pleinen hebben vaak een eigen (straat)naam, maar heten soms ook simpelweg Plein, zoals in het Oude Dorp van Houten. Pleinen zijn vaak versierd met beeldhouwwerk, fonteinen, verfraaide straatmeubilair (lantaarnpalen, zitbanken). Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. |
| |
Houten Castellum Noordwest Buurt Fossa
Wijknaam thema: Romeinse Provincies
18. Fossa - Vertaald van het (oud) Italiaans naar het Nederlands betekent: Fossa - Gracht. Een Fossa, is een gracht rond een castra (Romeins legerkamp). Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. |
19. Cardo - Een oost-west lopende straat werd decumanus genoemd, de oost-west lopende hoofdstraat Decumanus maximus. Op de plaats waar de cardo maximus en de decumanus maximus elkaar kruisten lag het centrum van de stad. Hier stond veelal een tetrapylon. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 juli 2009. |
|
20. Fossa Hispanica - Vertaald van het (oud) Italiaans naar het Nederlands betekent: Fossa Hispanica - Spaanse Gracht. Met de Punische Oorlogen kwamen de Romeinen in 206 v.Chr. in Spanje, onder leiding van Scipio Africanus. Ze veroverden het en deelden het in in provincies. Het totale Iberische schiereiland kende uiteindelijk drie provincies: Bética met Sevilla (huidige naam), Hispania met Tarragona (huidige naam) en Lusitania met Mérida (huidige naam) als hoofdplaatsen. De belangrijkste provincie was Baetica, ontstaan uit Hispania Ulterior. |
Deze provincie werd zeer rijk. Julius Caesar werd in 61 v.Chr. gouverneur van Hispania Ulterior.Scipio stichtte in 206 v. Chr. eveneens de stad Itálica. |
Deze stad bracht onder andere de keizers Trajanus en Hadrianus voort, wat gepaard ging met een stevige Spaanse vertegenwoordiging in de Romeinse Senaat. Spanje zou drie keizers leveren. Toch was de hoofdstad Corduba, het latere Córdoba. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. |
21. Fossa Iberica - Vertaald van het (oud) Italiaans naar het Nederlands betekent: Fossa Iberica - Iberische Gracht. Iberisch is een niet-Indo-Europese taal die in de oudheid werd gesproken in het zuidoostelijk deel van het Iberisch schiereiland, ongeveer in de huidige Spaanse regio's Catalonië, Valencia, Murcia en Andalusië. Er is een aantal Iberische inscripties bewaard, in een schrift dat waarschijnlijk is afgeleid van het Fenicische alfabet, die slechts gedeeltelijk konden worden ontcijferd. |
Vanwege onze geringe kennis van de Iberische taal is het onmogelijk vast te stellen in hoeverre het Iberisch verwant was met de voorouder van het Baskisch. Een dergelijke verwantschap is niet onwaarschijnlijk maar valt moeilijk te bewijzen. |
In de tijd van het Romeinse Keizerrijk zijn zowel de Iberiërs als de Keltiberiërs geromaniseerd. Alleen in het gebied van Baskenland, Navarre en de westelijke Pyreneeën hebben de voorouders van de Basken hun niet-Indo-Europese taal kunnen bewaren. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. |
22. Fossa Italica - Vertaald van het (oud) Italiaans naar het Nederlands betekent: Fossa Italica - Italiaanse Gracht. De vertaling van het oude Italiaanse woord 'Italica' betekend in het huidige Italiaans 'Italia'. Italia was een Romeinse Provincie van het Romeinse rijk. In Italia lag ook de Romeinse stad Rome. Het enige leger dat in Italia gelegerd mocht zijn was de Praetoriaanse garde. Lange tijd bleef deze indeling ook grotendeels bestaan tot aan de ingrijpende wijziging van het bestuur onder Diocletianus. Aan het begin van de christelijke periode, was heel Italië grondig "gelatiniseerd" en werd het Romeins burgerschap uitgebreid tot alle vrije Italianen. |
Er was een uitstekend systeem van wegen gebouwd en Italië deelde volledig in de rijkdom van Rome. Het christendom breidde zich spoedig uit. Sindsdien heeft Italië lange tijd geen gelijke mate van welvaart en vrede gekend als toen. Bij besluit van college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 21 oktober 2008. |
Plaats | Houten |
Afkorting | Htnc |
Opening | 8 januari 2001 |
Sluiting | 14 december 2008 |
Heropening | 12 december 2010 |
Perrons | 1 |
Perronsporen | 2 (Sporenschema) |
Spoorlijn(en) | Staatslijn H |
Vervoerder(s) | NS |
Reizigers | 4986 (2018) per dag |
Station Houten Castellum is een treinstation in de Nederlandse gemeente Houten. De naam komt van de ligging in Castellum, een woonwijk met winkelcentrum van de Vinex-locatie Houten-Zuid. Het definitieve station Houten Castellum heeft, evenals station Houten, een eilandperron tussen de middelste twee sporen, ontsloten door een tunnel onder het spoor. |
Deze tunnel vormt een belangrijke fietsverbinding tussen de westelijke en oostelijke helft van Houten-Zuid en is tevens toegangsweg voor de parkeergarage onder winkelcentrum Castellum vanuit het oosten. Qua situering en functionele opzet heeft het gebied hiermee (op de toegangsweg naar de ondergrondse parkeergarage na) typische overeenkomsten met het gebied bij het hoofdstation van Houten, alleen in een wat meer bescheiden vorm. |
Geschiedenis
Om Houten-Zuid goed bereikbaar te maken, werd in het centrum van de wijk het treinstation Houten Castellum gepland langs de spoorlijn Utrecht Centraal - 's-Hertogenbosch. Omdat een extra stop met de stoptrein op dit drukke baanvak niet in te passen was, werd besloten op een extra spoor, ten oosten van de bestaande sporen, een tram (officieel een trein) te laten rijden tussen de twee Houtense stations. |
Dit extra spoor was te zien als een voorschot op de aanstaande spoorverdubbeling, en was met 1.9 km het kortste baanvak in Nederland. Het tijdelijke station werd geopend in 2001. Om het perron ook vanaf de westzijde van het spoor bereikbaar te maken werd er een voetgangersbrug over het spoor gebouwd. Opvallend detail was dat het station wegens grondverwervingsproblemen op particulier terrein stond. |
Door de spoorverdubbeling ter hoogte van Houten werd het mogelijk om de stoptreinen te laten stoppen in Castellum, waardoor een aparte tramlijn niet meer nodig was. De werkzaamheden waren gestart in januari 2007 en begin 2008 werden de eerste delen nieuw spoor aangelegd. |
Eind 2008 waren de werkzaamheden zo ver gevorderd dat het derde spoor niet meer beschikbaar was voor de tramdienst. De tramdienst werd daarom op 13 december 2008 vervangen door een NS-busdienst (uitgevoerd door Connexxion) die tussen station Houten en het toekomstige station Castellum heen en weer pendelde. |
De spoorverdubbeling zelf en het verbouwde station Houten zijn op 15 november 2010 in gebruik genomen, op 12 december 2010 (ingang dienstregeling 2010/2011) werd station Houten Castellum in gebruik genomen, waarna de busdienst kon vervallen. De officiële opening vond plaats op 16 april 2011. |
Voorzieningen
Het station is voorzien van een kaartautomaat en een lift. Naast station Houten Castellum is op 19 september 2011 een fietstransferium met een capaciteit van 1700 fietsen geopend. Er is mogelijkheid tot fietsenverhuur (OV-fiets) en fietsenreparatie. Het gebruik van deze stalling is gratis en wordt bekostigd door de gemeente Houten. |
Tramlijn Houten - Houten Castellum
De tramlijn Houten - Houten Castellum was een tramlijn in Houten parallel aan de spoorlijn Utrecht - Boxtel. De dienst werd geopend op 8 januari 2001. De lijn werd gesloten per 14 december 2008, bij de invoering van de NS-dienstregeling 2009. Het baanvak was 1,9 km lang en daarmee het kortste van de reguliere trambedrijven van Nederland. |
Geschiedenis
Om de Vinex-wijk Houten-Zuid goed bereikbaar te maken, was in het centrum van de wijk het station Houten Castellum gepland. Omdat een extra stop met de stoptrein niet in te leggen was op het drukke baanvak tussen Utrecht en Geldermalsen besloot men op een extra spoor een tram te laten rijden tussen de twee Houtense stations. Voor de aanleg van dit spoor werden de laatste drie overwegen opgeheven; een hiervan werd vervangen door een fietstunnel. Dit spoor werd op 8 januari 2001 in gebruik genomen als tramlijn. Wegens het ontbreken van ATB was de maximumsnelheid beperkt tot 40 km/h. De afstand tussen de twee stations werd in ongeveer drie minuten afgelegd. |
Het rijdend personeel was eerst grotendeels afkomstig van GVU en HTM. Later is er NS-personeel gaan rijden, alsmede medewerkers van Spoorflex, een spoor-gerelateerd uitzendbureau. |
De strippenkaart was op deze tram niet geldig. Een treinkaartje naar Houten volstond om met deze tram te mogen reizen. Voor reizigers die alleen van de tram gebruik wilden maken gold dat een enkele reis als retour gebruikt mocht worden. |
Sluiting
Op 13 december 2008 reed de tram voor het laatst, de opheffing van de tramdienst was noodzakelijk in verband met de werkzaamheden aan de spoorverdubbeling. In de week hierna werd het spoor ter hoogte van station Houten opgebroken. |
Materieel
Voor de tramdienst in Houten werd door HTM Personenvervoer een tweetal tweedehands dubbelgelede trams aangeschaft (6016 en 6021) van de Tram van Hannover (Üstra). Deze werden verhuurd aan de NS. Vanaf 2001 werd er één tram werd ingezet, met de tweede als reserve. De trams waren voorzien van een downchopper, die de spanning van 1500 volt die door de bovenleiding werd geleverd omzette in de 600 volt waar de tram op reed. De trams hadden twee motoren en reden rond in de kleur geel met groene en blauwe deuren. Op de Houtense stations waren de perrons aangepast aan de vloerhoogte van de tram, de klaptreden werden hier dus niet gebruikt. |
Na de opheffing van de tramlijn werd de 6016 overgebracht naar de Nedtrain-werkplaats in Leidschendam. Op 7 januari 2009 werd de tram daar per vrachtwagen opgehaald en naar een sloper gebracht, waar deze tussen 15 en 30 januari 2009 werd gesloopt. |
Station Houten
Station Houten is een treinstation aan de spoorlijn Utrecht – 's-Hertogenbosch, gelegen in het centrum van Houten. |
Plaats | Houten |
Afkorting | Htn |
Opening | 1 november 1868 |
Sluiting | 7 oktober 1934 |
Heropening | 23 mei 1982 |
Perrons | 1 |
Perronsporen | 2 (Sporenschema) |
Spoorlijn(en) | Staatslijn H |
Vervoerders | |
- Treinvervoerder | NS |
- Busvervoerder | U-OV & Syntus Utrecht |
Reizigers | 7864 (2018) per dag |
Het Oude Station
Het eerste station in Houten werd geopend op 1 november 1868. Dit was een Waterstaatstation van de eerste generatie dat in meerdere plaatsen langs de spoorlijn Utrecht - Boxtel werd gebouwd. Het station is in 1867 gebouwd naar een ontwerp van G. van Diesen en is het enige overgebleven exemplaar van dit type. |
In het gebouw had de stationschef zijn woning en werkruimte. Verder waren er twee wachtkamers, een bagageruimte, magazijn en toiletruimten. Het gebouw had een zolder en een kleine kelder. Op het perron stond apparatuur voor de bediening van de wissels en overweg. Vanaf 1871 was het ook mogelijk om telegrammen te versturen via het station. |
Op het station waren meerdere personeelsleden van het Staatsspoor te vinden. Naast de stationschef was er een wisselwachter en een telegrafist. Ook was er personeel voor het laden en lossen van goederen. Voor diverse personeelsleden werden in 1908 vier burgerwoningen tegenover het station gebouwd. |
Het stationsgebouw lag op afstand van de bebouwde kom, tussen de boomgaarden. |
Het meeste personeel kwam uit het dorp, maar de stationschefs uit het hele land. |
Sluiting
Het station werd gesloten op 7 oktober 1934. Aanleiding was het intensievere gebruik van het het spoor. Op het zogenaamde Midnet werden snellere dieseltreinen ingezet en kleine stations gesloten. Het gebouw bleef bewaard en heet nu Het Oude Station. |
Na sluiting van het station werden er twee woningen in ondergebracht. Hier woonde onder anderen de seinhuiswachter die de wissels en de naastgelegen overweg bediende. Alleen goederentreinen die steenkool aanvoerden naar Houten, stopten er enkele keren per week. In 1965 sloot het station ook voor goederenvervoer. |
Op 31 oktober 1984 besloot de Houtense gemeenteraad om het oude stationsgebouw te slopen. Na protest van de directe buren en een handtekeningenactie, overwoog de gemeenteraad zijn besluit. Het gebouw werd in gebruik genomen voor startende ondernemers. |
Verplaatsing
Omdat voor dit stationsgebouw bij de spoorverdubbeling geen plaats was, maar het cultuurhistorische waarde heeft (het is het enige van dit type dat nog bestaat), werd het in 2007 verplaatst naar een locatie 150 meter zuidoostelijker langs het spoor. Eerst werd het station opgevijzeld naar 2.8 meter. Het opvijzelen begon op 8 augustus 2007. Op 24 augustus 2007 werd het gebouw naar de nieuwe locatie gereden. |
Na renovatie is in april 2009 de benedenverdieping ingericht als horecagelegenheid waar mensen met een verstandelijke beperking werk vonden. De zolderverdieping is in gebruik genomen door de archeologische vereniging die hier regelmatig tentoonstellingen houdt. |
Het tweede station
In verband met de groeitaak die Houten in de jaren 1970 werd toegewezen werd op een nieuwe locatie een compleet nieuw stadscentrum, met een nieuw station, gebouwd. Dit station, ontworpen door architect J. Bak, was stedenbouwkundig geïntegreerd in de omgeving. Het werd gebouwd op maaiveld, terwijl onder het station een tunnel, het Onderdoor, werd gerealiseerd, om het westelijke en oostelijke deel met elkaar te verbinden. De opening en ingebruikname waren in 1982. De loketten bevonden zich in de hal van het naastgelegen postkantoor. Deze waren tot 1 oktober 2007 in gebruik. |
Met de tweede groeitaak (Vinex) kreeg Houten, midden in het nieuwe deel Houten-Zuid, een tweede treinstation. Eerst een tijdelijk station, vanaf januari 2001. Over een enkele lijn, het "derde spoor", pendelde de trein op en neer. Dit was technisch gezien een tramlijn, en met 1,9 km de kortste van Europa (zie Tramlijn Houten - Houten Castellum). De lijn liep parallel aan de bestaande spoorlijn, omdat een extra stop van de stoptrein op dit drukke baanvak niet was in te passen. Later werd de lijn in zijn geheel verdubbeld. De tramlijn heeft gefunctioneerd tot december 2008, toen met de bouw van Castellum en het nieuwe, definitieve station, werd aangevangen. |
Spoorverdubbeling en nieuw station
In het kader van Randstadspoor werd de spoorlijn verdubbeld en werd in het centrum van Houten in fasen een geheel nieuw station gebouwd. Om de barrièrewerking van de spoorlijn te verminderen zijn de sporen met 1,80 meter verhoogd en is de onderdoorgang naar het maaiveld gebracht. Zo is voorkomen dat een nog langere tunnel ontstond. |
Het nieuwe station heeft een eilandperron met een centrale toegang onder het viaduct en een fietstransferium onder de sporen. Het nieuwe station heeft een overkapping die alleen het perron, maar niet de sporen overdekt. De overkapping is architectonisch geïntegreerd met de geluidsschermen en de bovenleidingsportalen. |
De werkzaamheden hiervoor waren begin 2007 van start gegaan. Op 14 mei 2007 werd een tijdelijk perron in gebruik genomen aan de westzijde van het spoor, voor de stoptreinen richting Geldermalsen, zodat tijdens de werkzaamheden het station geopend kon blijven. Hierna is het westelijke perron gesloopt en werd op dezelfde plaats de eerste helft van het nieuwe spoorviaduct gebouwd. |
In het najaar van 2008 werd het eerste van de nieuwe sporen in gebruik genomen. De tramlijn is in december 2008 opgeheven en vervangen door een busdienst, die tot de opening van station Houten Castellum op 12 december 2010 de tramdienst definitief verving. |
In maart 2009 werd het tweede nieuwe spoor in gebruik genomen, waardoor al het spoorverkeer over het nieuwe viaduct geleid kan worden. De stoptreinen richting Utrecht stopten daarna langs het eerste deel van het toekomstige eilandperron, op de plaats waar in de uiteindelijke situatie de treinen in de richting Geldermalsen stoppen. Tegelijk met de ingebruikname van dit nieuwe spoor is het laatste deel van het oude viaduct gesloopt, waarna aangevangen werd met de bouw van de tweede helft van het nieuwe viaduct. |
Op maandag 15 november 2010 was de spoorverdubbeling gereed zodat het nieuwe eilandperron volledig in gebruik kon worden genomen. Het tijdelijke perron aan de westzijde werd gesloopt, delen ervan zijn hergebruikt voor de verbouwing van station Utrecht Lunetten. De officiële opening vond plaats op 16 april 2011. |
Het Oude Station (Houten)
Het Oude Station is een voormalig spoorwegstation aan de spoorlijn Utrecht - Boxtel in de Nederlandse plaats Houten. Architect Gerrit van Diesen (1826-1916) en Karel Hendrik van Brederode (1827 - 1897) ontwierpen dit type stationsgebouw waarvan er zes werden gebouwd. |
Station Houten kwam in 1867 gereed, met in afwijking van het basisontwerp meer versiering en grotere maten. Ook waren de muren wit bepleisterd. Het gebouw beschikte over een wachtkamer voor de eerste klasse en een voor de tweede klasse. Met de winterdienstregeling van 7 oktober 1934 werd het gesloten voor personenverkeer. Tot 1965 wordt het station gebruikt voor de aanvoer van steenkool. |
In de jaren 80, nadat Houten als groeitaak tot ontwikkeling kwam, werd een verder naar het noordwesten gelegen nieuw station geopend. |
Het oude stationsgebouw in Houten is het enige van dit type dat bewaard is gebleven. Afgebroken zijn vijf stations: Schalkwijk (1868), Culemborg (1867), Geldermalsen (1867), Waardenburg (1866), en 's-Heer Arendskerke (1866). |
In 1917 ontspoorde de Koninklijke trein iets ten zuidoosten van Houten. Het station van Houten vervulde gedurende enkele uren een uitvalsbasis voor de hulpverlening. De telegrafist van dit station sloeg 25 minuten na het ongeval alarm. De stationschef was op dat moment al onderweg naar de ongeluksplek om te kijken wat er precies was gebeurd. |
Het station heeft na de sluiting in 1934 dienstgedaan als basisschool en woonhuis voor meerdere gezinnen. Een van de gezinnen was de seinhuiswachter die de naastgelegen overweg en de wissels bediende. Vanaf 1986 was het gebouw in gebruik als bedrijfsverzamelgebouw voor startende ondernemers. |
Verplaatsing
In 2007 werd het verwaarloosde oude station 150 meter verplaatst om ruimte te maken voor verdubbeling van de spoorweg bij Houten. Het 800 ton wegende gebouw van tien bij dertig meter werd in zijn geheel opgetild en op rollers verschoven. De verplaatsing die grote aandacht van publiek en media trok, werd uitgevoerd door een Frans bedrijf dat gespecialiseerd is in het verplaatsen van gebouwen. Het gebouw werd uitgegraven en heel langzaam tot een hoogte van bijna drie meter gehesen. Ruim twee weken later werd het gebouw 150 meter verderop weer op de grond gezet. |
Het oude station is vervolgens geheel gerenoveerd, en is in 2009 ingericht voor horeca. Op de zolderverdieping van het stationsgebouw vond de archeologische werkgroep van Houten ‘Leen de Keijzer’een plek waar regelmatig tentoonstellingen worden gehouden. Het oude station is bovendien een officiële trouwlocatie voor de gemeente Houten. Het was ook een kleinschalig congres- en ontmoetingscentrum waar mensen met een verstandelijke beperking van de Stichting Philadelphia Zorg onder professionele begeleiding werkten. Maar sinds 12 december 2019 heeft Stichting Philadelphia Zorg Het Oude Station verlaten en is zij gaan werken aan de overkant in het verpleeg- en verzorgingshuis Het Houtens Erf. |
Sinds 1 januari 2021 huurt een stedenbouwkundig adviesbureau de benedenverdieping. Op de eerste verdieping zetelt nog altijd de Archeologische Werkgroep 'Leen de Keijzer' aan het Stationserf 97-99. |