Kasteel Drakestein - Kadastrale gemeente: Baarn BAA01 - F - 1012 - Sectie F, perceelnummer 1012. Adressen op dit perceel: Kapelweg 2, Slotlaan 8 en 10. Postcodes op dit perceel: 3749 AS -3749 AA. Groote perceel F-1012: 207.505 m2 - 2.093 m.

Sinds 1959 het eigendom van H.K.H. Beatrix Wilhelmina Armgard, Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, Prinses van Lippe-Biesterfeld. Geboren te Baarn op maandag 31 januari 1938. 

H.K.H. Beatrix Wilhelmina Armgard, Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, Prinses van Lippe-Biesterfeld was van 30 april 1980 tot en met 30 april 2013 Koningin der Nederlanden.

Zij is het oudste kind uit het huwelijk van koningin Juliana der Nederlanden en prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld en sinds 2002 weduwe van prins Claus der Nederlanden

Beatrix der Nederland kocht het kasteel Drakestein van jhr. Frederik (Freddy) Lodewijk Maria Bosch van Drakestein voor f. 300.000-, in 1959.

Bronnen: Kadastrelekaart.com, van dato: 14-03-2021 en Wikipedia Beatrix der Nederlanden.

Overlegd is een verklaring van/vanwege burgemeester en wethouders van de gemeente Baarn dd. 8 mei 1959, ingevolge het eerste/tweede lid vanartikel 29a van de Wet op de vervreemding van landbouwgronden. De Bewaarder.

Voor rectificatie van de naam van H.K.H. zie deel 1234 nr. 147.

Heden, de vijftiende juni negentien honderd negen en vijftig,

compareerden voor mij, Bernard Engelbert Koenderink, notaris ter standplaats Baarn:

1.   de Hoogwelgeboren Heer Jonkheer Frederik Lodedijk Maria de La Conception Bosch van Drakestein, particulier, wonende te Lage Vuursche, gemeente Baarn.

2.   de Hoogwelgeboren Heer Jonkheer Meester Cornelis Dedel, Intendant van Soestdijk, wonende te Baarn, handelende als lasthebber van Hare Koninklijke Hoogheid Beatrix Wilhelmina Armgard Prinses der Nederlanden, enzovoort, enzovoort,k wonende te Baarn, Paleis Soestdijk.

Blijkende voormelde lastgeving uit een onderhandse akte van volmacht, welke na vooraf door de lasthebber van de comparant sub 2, voor wie deze verklaarde te hebben gekocht en in eigendom te aanvaarden:

Het kasteel Drakestein met gebouwen, tuin en bos, gelegen in te Lage Vuursche, gemeente Baarn, kadastraal bekend Gemeente Baarn, Sectie F nommer 714. groot twintig hectaren, vier en tachtig aren en vijfen tachtig centiaren;

door de verkoper in eigendom verkregen bij akte van scheiding elf december negentien honderd zes en vijftig in deel 1174 nommer 120.

Een gedeelte van het perceel voor zover afkomstig van oud F 574, 580 en 670 is bezwaard met recht van opstal ten behoeve van de Gemeente Baarn tot een januari negentien honderd vier en vijftig.

De comparanten verklaarden, dat deze verkoop en koop geschied voor de som van drie honderd duizend gulden, welke koopsom de verkoper verklaarde van de Koopster ontvangen te hebben en daarvoor algehele kwijting te verlenen, terwijl voorts de volgende bepalingen zijn vastgesteld:

1.   Het onroerend goed is verkocht in de staat waarin het zich op heden bevindt, met alle rechten en verplichtingen, lusten en lasten, heersende en lijdende erfdienstbaarheden, zonder andere vrijwaring dan voor de eigendom, vrij van hypotheek en beslag.

2.   De aanvaarding in genot en lasten vindt plaats op heden.

3.   Iedere actie wegens over- of ondermaat wordt bij deze uitgesloten, terwijl partijen afstand doen van het recht tot ontbinding dezer overeenkomst, eventueel voortvloeiende uit de artikelen 1302 en 1303 van het Burgerlijk Wetboek.

4.   Partijen verklaren toe te stemmen in de overschrijving dezer akte of van een afschrift of uittreksel daarvan in de daartoe bestemde openbare registers.

5.   Alle rechten en kosten op deze overeenkomst vallende zullen door de Koopster worden gedragen en betaald.

Bijzondere bepalingen:

Het Kasteel en alle bij de verkoper in gebruik zijnde ruimten worden bij ondertekening dezer akte vrij van huur geheel ontruimd opgeleverd.

Ten behoeve van het bij deze verkochte onroerend goed worden verleend en gevestigd de volgende erfdienstbaarheden:

a.   het recht van weg om te komen van- en te gaan naar de Dorpstraat over de Slotlaan, kadastraal bekend Gemeente Baarn, Sectie F nommer 715;

b.   het recht van weg om te komen van- en te gaan naar de Pijnenburgerweg over het verlengde van de Kapelweg, kadastraal bekend Gemeente Baarn, Sectie F nommers 718-132-146-130-133-134-135-136-123-122 en 668.

Alle eventuele aanspraken tegen de Rijks Commissie voor Monumentenzorg worden overgedragen aan de Koopster met ingang van heden.

Aan de Koopster wordt verleend het recht van voorkeur tot koop van alle ten Oosten van het het bij deze verkochte onroerend goed gelegen percelen, welke thans worden ingesloten door de Driehonderd Roedenlaan, Pijnenburgerweg en de Zevenlindenweg;

de verkoper is verplicht deze percelen bij voorgenomen verkoop eerst schriftelijk onder opgave van de verlangende prijs aan te bieden aan de Koopster. Indien de Koopster niet binnen één maand na ontvangst van het aanbod schriftelijk heeft verklaard dat derden, mits niet tegen de lagere prijs te verkopen.

De comparanten verklaarden te kiezen ten kantore van de wettige bewaarder dezer minuut,

Waarvan Akte in Minuut verleden te Baarn, te dage in het hoofd gemeld, in tegenwoordigheid van de Heren Pieter Cornelis Jan Beynen, kandidaat-notaris, en Willem Boelhouwer, notarisklerk, beiden wonende te Baarn,

als getuigen, evenals comparanten mij, notaris bekend

Terstond na voorlezing is deze akte door de comparanten, de getuigen en mij, notaris, ondertekend.

Getekend: F. Bosch van Drakestein, Dedel, Beynen, W. Boekhouwer, B.E. Koenderink.

De ondergetekende, Bernard Engelbert Koenderink, notaris te Baarn, verklaart, dat het bij dit afschrift behorend stuk door hem is ondertekend en dat dit afschrift eensluidend is met bedoeld stuk.

Bron: Het Utrechts Archief, T1294, 9634 (1234), 1959 juli 1-1959 juli 14 1234/147

Kasteel Drakestein (transcriptie Hypo4 tekst)

Verkoop kasteel Drakestein door jhr. Frederik Lodewijk Maria Bosch van Drakestein (1930-2008) aan H.K.H. Beatrix Wilhelmina Armgard, Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, Prinses van Lippe-Biesterfeld (1938)

RECTIFICATIE van DEEL 1232 nummer 94

Heden, de dertiende Juli negentienhonderd negen en vijftig verscheen voor mij, Bernard Engelbert Koenderink, Notaris te Baarn: de Heer Willem Jansen, notarisklerk, wonende te Baarn, handelende de als mondeling lasthebber van de na te melden partijen.

De comparant verklaarden dat bij akte vijftien Juni negentienhonderd negen en vijftig voor mij, Notaris, verleden, overgeschreven te Hypotheekkantore te Amersfoort diezelfde dag in deel 1232 nummer 94 door Jonkheer Frederik Lodewijk Maria de la Conception Bosch van Drakestein te Lage Vuursche is overgedragen aan Hare Koninklijke Hoogheid Beatrix Wilhelmina Armgard Prinses der Nederlanden, enzovoort, enzovoort, wonende te Baarn, Paleis Soestdijk:

Het Kasteel Drakestein met gebouwen, tuin en bos, gelegen te Lage Vuursche gemeente Baarn, kadastraal bekend gemeente Baarn,

sectie F nummer 714, groot twintig Hectare, vier en tachtig are, vijf en tachtig centiare;

dat de namen der koopster moeten luiden:

Hare Koninklijke Hoogheid BEATRIX WILHELMINA ARMGARD PRINSES DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE NASSAU, PRINSES VAN LIPPE BIESTERFELD.

Dienende deze tot rectificatie,

De comparant en na te nomen getuigen zijn aan mij, Notaris, bekend.

Waarvan akte in Minuut, verleden te Baarn, op datum gemeld, in tegenwoordigheid van de Heren Hermanus Martinus Johannes Helling en Jan Gerhard Hendrik Eerligh, beiden notarisklerk eb wonende te Baarn, als getuigen.

Onmiddellijk na voorlezing is deze minute door de comparant, voornoemde getuigen en mij, Notaris ondertekend.

(getekend) W. Jansen - H. Helling - J.G.H. Eerligh - B.E. Koenderink.

Uitgegeven voor afschrift: (getekend) B.E. Koenderink.

De ondergetekende Bernard Engelbert Koenderink, Notaris te Baarn verklaart het bij dit afschrift behorend stuk te hebben ondertekend en dat dit afschrift eensluidend is met bedoeld stuk.

Het echtpaar kreeg negen kinderen. Bosch van Drakestein overleed op 17 april 1834 in zijn geboortestad.

Paulus Wilhelmus Bosch groeide op in een familie waar alcohol een hoofdrol speelde. Zijn vader bezat een brandewijnstokerij in de Bemuurde Weerd en zijn moeder stamde uit een Vleutens bierbrouwersgeslacht. 

Grootvader Hendrik Bosch was naast drankstoker en bontwerker impostmeester van de gebrande wijnen geweest, tot het pachtersoproer van 1748 daar een eind aan maakte. In zijn huis aan de Schoutensteeg waren de ruiten ingegooid.

Zoon Theodorus Gerardus Bosch bouwde de brandewijnstokerij flink uit. Het huwelijk met de rijke Vleutense brouwersdochter Cornelia Maria van Bijleveld kwam daarbij goed uit.
Hun gezin bestond uit twee zoons en twee dochters. Paulus Wilhelmus en zijn oudere broer Henricus Wilhelmus kregen de mogelijkheid om door te leren. Voor twee roomse jongens was dat bepaald geen vanzelfsprekendheid.

Zij bezochten de Latijnse school in Utrecht en vervolgens de universiteit. De oudste ging medicijnen studeren, de jongste rechten. Na zijn promotie in 1793 vestigde Paulus Wilhelmus zich als advocaat. Spoedig openden zich verdere perspectieven. Met de Bataafse Revolutie, die na de binnenkomst van de Franse legers in januari 1795 uitbrak, vielen voor katholieken allerlei maatschappelijke barrières weg. Samen met zijn broer stortte Paulus Wilhelmus zich in de politiek.

Hij nam zitting in de Provisionele Municipaliteit, die na de afzetting van de vroedschap op 25 januari 1795 het stadsbestuur overnam. In april 1795 werd hij tot tweede secretaris van de Raad van Rechtspleging gekozen, de vernieuwde stedelijke rechtbank. Zijn broer kreeg een zetel in de Raad der Gemeente. In de toenemende polarisatie tussen radicale en gematigde revolutionairen behoorden de gebroeders Bosch zeker niet tot het radicale kamp.

De jongste wist zich echter redelijk op de vlakte te houden toen er na de radicale staatsgreep van januari 1798 grootscheepse zuiveringen plaatsvonden, wist hij zijn post te behouden.

Zijn broer, inmiddels lid van het Provinciaal Bestuur, verdween van het politieke toneel.
Naast de advocatuur en zijn functie als rechtbanksecretaris bleef P.W. Bosch actief in het familiebedrijf. Dat was inmiddels fors uitgegroeid.

In 1796 werd het kapitaal bij een fiscale taxatie geschat op ruim 400.000 gulden, één van de grootste vermogens in Utrecht. Voor het beheer bedachten de leden van de familie allerlei ingewikkelde constructies, waarbij ze elkaar regelmatig dwarszaten.

Zo herriep Theodorus Gerardus Bosch in november 1798 een testament dat zijn jongste
zoon hen op zijn ziekbed had laten tekenen. Deze was een jaar eerder getrouwd met de 22-jarige Henriëtte Hoffmann. Gezien de maat schappelijke ambities van de familie was dit een opmerkelijke keuze. Henriëtte's vader was pikeur bij de manege en behoorde evenals veel Duitse immigranten tot de lutherse kerk. Dit huwelijk beneden zijn stand heeft Paulus Wilhelmus Bosch allerminst geremd in zijn weg naar de top.

Zijn carrière verliep voorspoedig en het geld stroomde binnen. In 1802 werd hij lid van de Departementale Rekenkamer, die de financiën van het net herstelde gewest Utrecht moest controleren. Zes jaar later nam hij zitting in de door Lodewijk Napoleon benoemde Utrechtse vroedschap. Zijn voornaamste inkomsten betrok hij uit de familiebedrijven, die zich tot steeds meer economische sectoren uitstrekten. Zo exploiteerde Bosch ook een oliemolen. Zijn bestuurlijke en zakelijke belangen hield hij niet strikt gescheiden.

In 1809 leverde hij bijvoorbeeld lijnolie voor de stadsverlichting. Zijn geld belegde Bosch vooral in landerijen. Van in moeilijkheden geraakte patriciërs en edellieden kocht hij verschillende buitenplaatsen.

In 1806 verwierf hij de heerlijkheid Drakestein en de Vuursche. De naam van het kasteeltje voegde hij toe aan zijn achternaam. Status was een belangrijk motief voor zijn aankopen.

Elke keer als zijn vruchtbare gade hem weer met een nakomeling verblijdde, schafte hij voor de boreling een ambachtsheerlijkheid aan.

Net als adel en patriciaat bezat Bosch van Drakestein een prachtig pand in de binnenstad, aan het Janskerkhof, luxueus ingericht en met bediening door huispersoneel.

De grote jaren van Bosch van Drakestein zouden komen tijdens de inlijving bij Frankríjk. Bij de bestuurlijke reorganisatie van juni 1811 werd hij adjunct-maire (wethouder). Hij toonde zich een hardwerkend en efficiënt bestuurder, maar door zijn tomeloze ambitie, parvenuachtig gedrag en opvallende Fransgezindheid maakte hij zich gehaat bij de traditionele elite.

 Toen hij lid wilde worden van de chique sociëteit Sic Semper werd hij zelfs geweigerd. Utrechtse patriciërs zetten alles op alles om te voorkomen dat Bosch van Drakestein maire zou worden na het overlijden van mr AJ.W. van Dielen, een regenten zoon.

De prefect van het Departenment van de Zuiderzee, waarin Utrecht was opgegaan, A.Ph.F.G, de Visscher, comte de Celles, zag in Bosch echter de beste kandidaat. Hij beantwoordde aan het bonapartische ideaal: van betrekkelijk eenvoudige afkomst, ambitieus toegewijd aan het Franse bewind. In mei 1812 kwam zijn benoeming en rond.

Bosch van Drakestein stelde zijn superieuren niet teleur. Hij stroomlijnde het Utrechtse overheidsapparaat, saneerde de financiën en voerde stipt de Franse orders uit. Trouw rapporteerde hij over ongeregeldheden en trad daar indien nodig hard tegen op.

De Utrechtse maire kwam regelmatig in botsing met zijn directe chef, de onderprefect van het arrondissement Utrecht, J.M. van Tuyll van Serooskerken. Deze edelman probeerde Franse maatregelen zo veel mogelijk te verzachten of te ontduiken, terwijl Bosch van Drakestein er liever nog een schepje bovenop deed. Beide heren verschilden van mening over het dempen van de onrust die eind 1812 ontstond na het bekend worden van Napoleons nederlaag in Rusland.

De leden van de Nationale Garde, de opvolger van de schutterij, hadden de jaarlijkse herdenking van de keizerkroning geboycot en geweigerd nachtwachten uit te voeren. De maire, die zich gewoonlijk van het Frans bediende, schreef nu een brief in duidelijk Nederlands met keiharde bedreigingen aan het adres van de onwillige schutters. Van Tuyll van Serooskerken gebood echter een sussend optreden.

Met de Raad der Municipaliteit, de bijna machteloze Utrechtse gemeenteraad, kwam Bosch van Drakestein in botsing, toen hij in februari 1813 voorstelde om voor de uitrusting van een extra-opgroepen cavalerie-eenheid 23.000 franc ter beschikking te stellen.

Vrij wel de gehele raad boycotte de zitting. 'Raasende wierd de Maire', zo meldt de Utrechtse apotheker Hendrik Keetell in zijn dagboek, "toen hij, de vergaderzaal intredende slechts een zo gering getal leden gewaar wierd, en gat deeze zijn voornemen te kennen tot de strengste maatregelen te zullen overgaan'.

De meest draagkrachtige Utrechters werden op het stadhuis ontboden en voor extra-heffingen aangeslagen. De paardenbezitters die nog aan vorderingen waren ontkomen, kregen het bevel een van hun dieren ter keuring bij de stadspikeur af te leveren. De stadspikeur was Carl Lodewijk Hoffimann, zwager van de maire. Bosch had met deze stap niet direct bijgedragen tot zijn toch al wankele populariteit.

Volgens Keetell haalde de maire zich 'met deeze en nog meer andere handelwijzen de haat van het algemeen op de hals De bereidheid om met hem samen te werken nam steeds verder af. 

Raadsleden bedankten of verschenen niet meer op de vergaderingen ambtenaren namen ontslag en het vinden van opvolgers bleek bijzonder moeilijk. De militaire tegenslagen die Napoleon sinds zijn tocht naar Rusland achtervolgden, vormden de achtergrond voor deze Verzetshouding. 

Bij zijn bezoek aan de Domstad in de herfst van 1811 de toen nog almachtige Napoleon massaal toegejuicht Bosch van Drakestein bleef de keizer echter trouw, ook toen positie van de Fransen na de Volkerenslag bij Leipzig in oktober 1811 precair werd. Tot op het laatst werkte hij nauw samen met prefect De Celles en de Franse generaal Molitor, terwijl Van Tuyll van Serooskerken de steven al wendde naar Oranje en de geallieerden.

De Celles beschouwde de Utrechtse maire als een van de laatste steunpilaren in het Utrechtse. Toen Molitor de stad in de vroege ochtend van de 28ste november ontruimde en enkele uren later een Kozakkenpatrouille aan de Wittevrouwenpoort verscheen om de komst van het Pruisisch-Russische leger aan te kondigen, begreep Bosch van Drakestein dat zijn positie onhoudbaar was geworden. Hij besloot de eer aan zichzelf te houden en diende zijn ontslag in bij Van Tuyll, om gezondheidsredenen.

Een diepe vernedering bleef de afgetreden maire niet bespaard. Op 1 december werd hij gearresteerd op verdenking van samenwerking met de Franse legereenheden die zich in Naarden bevonden. Wegens gebrek aan bewijs kwam hij na een uur weer vrij. Na 1813 bleek de rol van Bosch van Drakestein niet geheel te zijn uitgespeeld.

Willem I, de teruggekeerde zoon van de laatste stadhouder, had een grote sympathie voor toegewijde en efficiënte bureaucraten van bonapartistische signatuur. Bosch van Drakestein was zo iemand en de vorst benoemde hem in de Staten van de herstelde provincie Utrecht, die in september 1814 voor het eerst bijeenkwamen.

De oude elite bleef hem echter met de nek aankijken. Dat bleek bijvoorbeeld toen in 1818 de affaire van de de ballotage door Sic Semper weer boven kwam.

Volgens de diplomaat Paulus Strick van Linschoten, die in 1795 een van de revolutionaire leiders in Utrecht was geweest, berustte het isolement van Bosch van Drakestein op het feit dat hij nieuwkomer in de elite was en dan nog wel katholiek.

Het nog steeds gebruikte argument van Fransgezindheid was in zijn ogen buiengewoon hypocriet: 'Hoe velen hebben er toen niet met de wolven moeten mede huilen?

 Een troost voor Bosch van Drakestein was sympathie van de koning. In 1829 verhief Willem I hem in de adeltand met het predicaat jonkheer, Vijf jaar later stierf Paulus Wilhelmus.

Hij liet zijn kinderen het immense vermogen van anderhalf miljoen gulden na. Het nageslacht ontwikkelde zich tot een gerespecteerde adellijke familie. In de beginnende katholieke emancipatie speelden verschillende Bosch van Drakesteins een belangrijke rol. De eerste jonkheer Bosch van Drakestein had daarvoor het fundament gelegd.

Gebruik makend van de verruimde mogelijkheden die de Bataafs-Franse tijd voor nieuwkomers bood, wist hij carrière te maken. De tegenwerking van de Utrechtse elite compenseerde hij door steun van bovenaf, eerst van de Franse autoriteiten, later van koning Willem I.

Literatuur: 
R.E. de Bruin, Burgers op het kussen. Volkssoevereiniteit en bestuurssamenstelling in de
stad Utrecht 1795-1813 (diss. Utrecht 1986; Zutphen 1986)

M. van Hattem, Kozakkendag. De bevrijding van Utrecht in 1813 (Utrecht 1993) H. Keetell, De stad Utrecht in het jaar 1813. Uit het dagboek van een oogetuige. P.J. Vermeulen, red. (Utrecht 1863)

P.J.A. van Meegeren, 'Katholiek Utrecht in de tweede helft van de 19e eeuw, Utrechtse Historische Cahiers, 8 nr. 3/4 (1987)

(P.H.A.J Strick van Linschoten), Herinneringen van den baron Strick van Linschotern
(Amsterdam 1855); oorspronkelijk verschenen in 1818 onder de titel V'ertraue-
te Briefe

W.A. Wijburg, 'Bosch van Drakestein', De Nederlandse Leeuw, 105 (1988) s4-64

Naar een tekst van R.(Renger) E. de Bruin.

In de gemeente 's-Hertogenbosch (Prov. Noord-Brabant) in de wijk De Kruiskamp is er een Commissaris Bosch van Drakesteinlaan. Deze is genoemd naar Jhr. Paulus Jan Bosch van Drakestein, die in de tweede helft van de negentiende eeuw Commissaris van de koning en later de koningin was van de provincie Noord-Brabant.

Deze straatnaam is vastgesteld bij raadsbesluit van de gemeente 's-Hertogenbosch op vrijdag 26 maart 1965.

Op dinsdag 11 mei 1784 werd ten overstaan van de Utrechtse notaris Nicolaas Wilhelmus Buddingh een verkoop uitgevoerd verkoper Jan Otto Klein, gehuwd met Lijstje Joosten den Ouden verkocht een stukje bouwland, met de eike wal daarbij en aan de behoorende, tezaamen groot een morgen tweehonderd roeden. Getuigen bij verkoop waren Hendrik Jansen en Jan van Noord.

Koper van het goed van de Heer Mr. Coert Simon Sander.

Bron: Het Utrechts Archief, 34-4 U272c007 38 11-05-1784

Op donderdag 19 september 1793 werd ten overstaan van de Utrechtse notaris Nicolaas Wilhelmus Buddingh een uitkoop uitgevoerd onder getuigenis van Gerrit la Borde en Pieter van der Vliet.

Uitkoper was Jan Otto Klein, weduwnaar van Lijsje Joosten, eerder weduwe van Jacob Elbertse.

Tweede partij in deze uitkoop waren de kinderen en erven van Lijsje Joosten, Joost Jacobse, zoon van Jacob Elbertse, Jan Janze Post, partner van Lijsje Jacobse, dochter van Jacob Elbertse. Jan Boerhout, partner Claasje Jacobse, dochter van Jacob Elbertse. Gerrigje Klein, dochter van Jan Otto Klein, minderjarig. Otto Klein, zoon van Jan Otto Klein, minderjarig. Jacobje Klein, dochter van Jan Otto Klein, minderjarig. Cornelis Klein, zoon van Jan Otto Klein, minderjarig. Aelberd Klein, voogd. Pieter Meessen Diepgrond, voogd.

Object van uitkoop een daggeldershuisje en tuinen -naar Jan Otto Klein, gelegen aan de Drakesteinselaan.

Lijsje Joosten had geen testament opgemaakt voor scheiding van haar boedel naar haar overlijden. Jan Otto Klein kocht de ander partij van kinderen uit haar eerdere huwelijk uit. Om zijn kinderen in het huisje aan de Drakesteinselaan te laten wonen en opgroeien.

Bron: Het Utrechts Archief, 34-4 U272c015 112 19-09-1793

Op donderdag 19 september 1793 werd ten overstaan van de Utrechtse notaris Nicolaas Wilhelmus Buddingh vond er een verkoop tot transport plaats. Jan Otto Klein verkocht aan de heer Mr. Coert Simon Sander een daggelderswoning met annexe thuinen, zijnde erfpachtgoed van den huize Drakestein; nz Drakesteinselaan of de weg naar naar de Maartensdijk.

Jan Otto Klein had het daggeldershuisje net per uitkoop gekocht van de partij uit het eerste huwelijk van zijn echtgenote die Lijsje Joosten die reeds eerder overleden was.

Getuigen tot het transport waren Pieter van der Vliet en Wouterus Pull.

Bron: Het Utrechts Archief, 34-4 U272c015 113 19-09-1793

Op donderdag zaterdag 7 maart 1807 werd ten overstaan van de Utrechtse notaris Nicolaas Wilhelmus Buddingh een attestatie (getuigenis) gegeven door Jan van Overeem, in de leeftijd van 53 jaar, schepen van het gerecht De Vuursche. Woonplaats te Utrecht, in de herberg De Roskam aan de Hooge Vuursche. Hij was huurder van 1791 tot 1806 van dhr. Coert Simon Sander

Rekwirant (procespartij die zijn vordering tegen de wederpartij aan het gerecht voorlegt) was Paulus Willem Bosch, heer van Drakestein en De Vuursche.

Jan van Overeem verklaarde aan Mr. Paulus Willem Bosch dat hij altijd gehoord en te hebben geweten dat de 2,5 morgen bouwland onder het gerecht van De Vuursche genaamd: 'de oude goederen van Graves' alsmede behorens 9 morgen bouwland onder hetzelfde gerecht gelegen. Dat na de bouw van huis Klein Drakestein en de aanleg van de bijbehorende plantsoenen en tuinen is afgenomen omtrent 4 morgen. Zodat daarvan thans nog overig is 5 morgen bouwland.

Dat attestant Jan ook bekend is dat die beide voortgeschreven percelen (welke bij publieke verkoop uit de boedel van Heer Mr. Coert Simon Sander en meer eigendommen in het bezit waren gekomen van Jacob Staal, aan De Vuursche woonachtig altijd, zoon lange den attestant geheugd, zijn geweest, tiendplichtig aan den Heer van Drakestein en De Vuursche.

'Dat de attestant de ongeveer twee en een half morgen Bouwland bovengemeld Welke door Jacobups Graves en zijn dood door zijnb weduwe van den Heer van Drakestein in erfpacht wierden gehouden van de weduwe Graves enka acht a negen jaren de in huure heeft gerbuikt. en dat hij gedurende dien tijd jaarlijks aan den Heer van Drakestein de waarde van den tiend betaald heeft. '

'Dar sedert dat de Heer van Drakestein desvoordeligen eigendom van het zelve land van de erfpachters hadde gekocht, Barend van Dijk, huurdervan eene hofstede toebehorende aan den Heer Sander de voorbeschreven ongeveer twee en een half morgen, mede van gemelde Heer Sander in huure heeft aangestaan, en bij die gelegenheid met deszelven is overeengekomen dat alle de vrugten zonder afgifte van den Tiend aan den Huurder zouden verblijven en de Huurder zoo voor huur als voor Tiend jaarlijks inééns eene somme zonde betalen, even gelijk de Heer Sander gewoon was, alle zijn Landen op dien voet te verhuren.'

'Dat de attestant mede zeer wel weet, dat straksgemelde Heer Sander, nimmer, zoo lang de Attestant geheugd aan anders den bruikers van zijne eigene Hofsteden, eenige Bouwlanden daarvan dan tiend te nemen neen maar, in die gevallen erfpreselijk den tiend gevorderd heeft. Voorts, dat de Attestant ter goede trouw, kan verklaren, bij zich zelven overtuigd te zijn en aldus gehoord te hebben, dat de Tiend van de Vuursche is algemeen zonder uitzondering, behalven alleen zoodanige Landen, welke bevorens als vrij van Tiend, uitdrukkelijk zijn verkocht geworden.'

"eindelijk verklaard de attestant dat hem zeer wel bekend is een ander Perceel bouwland gelegen onder de Vuursche aan Baardjens Steeg om erfpacht bezeten geweest door Jan Otto Klein en dat de Heer Sander, zoo lange de attestant aan de Vuursche gewoonbd heeft, en het voornoe,mde land erfpacht subject was de Heer Sander daarvan den Tiend genoten heeft, doch dat sedert, die Heer den voordeligen eigendom daarvan heeft ingekocht, hetzelve aan zich heeft gehouden, en tot plantsoen aangelegd.

'Gevende de attestant voor redenen van wetenschap dat hij van het jaar 1785 of 1786 aan de Vuursche heeft gewoond en wel sints het jaar 1791 of 1792 tot aan het jaar 1806 als bruiker van den Heer Sander in het geregtshuis vande Vuursche, waartoe diverse Landerijen behoren, Voorts dat het geattesteerde hem levendig in geheugen is, bereid zijnde hetzelve ten allen tijde met solemnelen Ede te bevestigen.'

'Gepasseerd binnen Utrecht, present, Fredericus Catharinus Blekmnan en Klaas Jansz. Slagt, als getuigen.

Bron: Het Utrechts Archief, 34-4 U272C037 36 07-03-1807

Op donderdag zaterdag 7 maart 1807 werd ten overstaan van de Utrechtse notaris Nicolaas Wilhelmus Buddingh een attestatie (getuigenis) gegeven door Barend van Dijk, in de leeftijd van 44 jaar, wonende te De Vuursche.

Rekwirant (procespartij die zijn vordering tegen de wederpartij aan het gerecht voorlegt) was Paulus Willem Bosch, heer van Drakestein en De Vuursche.

Barend van Dijk verklaarde aan Mr. Paulus Willem Bosch dat hij altijd gehoord en te hebben geweten dat de 2,5 morgen bouwland onder het gerecht van De Vuursche genaamd: 'de oude goederen van Graves' alsmede behorens 9 morgen bouwland onder hetzelfde gerecht gelegen. Dat na de bouw van huis Klein Drakestein en de aanleg van de bijbehorende plantsoenen en tuinen is afgenomen omtrent 4 morgen. Zodat daarvan thans nog overig is 5 morgen bouwland.

Dat attestant Barend ook bekend is dat die beide voortgeschreven percelen (welke bij publieke verkoop uit de boedel van Heer Mr. Coert Simon Sander en meer eigendommen in het bezit waren gekomen van Jacob Staal, in De Vuursche woonachtig en over de goederen tiendplichtig was aan de Heer van Drakestein.

Dat Barend van Dijk na de Heer Sander in zijn voordeel de 2,5 morgen bouwland boven gemeld van de erfpachter had gekocht als huurder van een hofstede van de Heer Sander toebehorende dezelfde 2,5 morgen bouwland, mede van dien heer in huur heeft aangestaan onder de conditie dat hij voor huur en voor tiend tezamen jaarlijks in eens per morgen (oppervlakte maat) zou betalen f. 16, - even wel gelijk de Heer Sander gewoon was alle zijne landen op zulk gelijke voet te verhuren en de attestant ook zijn hofstede alzoo had gehuurd.

'eindelijk dat de Attestant geen beval bekend is, waarvan door den Heer Sander enig bouwland apart aan personen niet op zijne hofstede wonende is afgestaan, zonder daarvan den Tiend te genieten om welke reden dan ook de in erfpagt uitgegeven Landen zulks hebben betaald, het zij dan in graan of de waarde dien in geld, gevende de attestant voor redenen van wetenschap, zedert ruim achttien jaren aan De Vuursche te hebben gewoond en wel de eerste Tien jaren als Bouwmeester van den Heer Sander en de laatste agt jaren als Bouwmeester van den Heer Sander en de laatste agt jaren als bruiker van een zijner Hofsteden en voorts als in bruiker van een zijner Hofsteden, envoorts als in den tekst bereid zijn der dit geattesteerde nader met eede te bevestigen.'

Gepasseerd binnen Utrecht, present Clement Lens Jr., en Klaas Jansz. Slagt als getuigen. ...

Bron: Het Utrechts Archief, 34-4 U272C037 37 07-03-1807

Op donderdag zaterdag 4 april 1807 werd ten overstaan van de Utrechtse notaris Nicolaas Wilhelmus Buddingh een attestatie (getuigenis) gegeven door Lambert van den Berg, in de leeftijd van 59 jaar, sinds 32 jaar wonende te De Vuursche.

Rekwirant (procespartij die zijn vordering tegen de wederpartij aan het gerecht voorlegt) was Paulus Willem Bosch, heer van Drakestein en De Vuursche.

Lambert van den Berg verklaarde aan Mr. Paulus Willem Bosch dat hij altijd gehoord en te hebben geweten dat de 2,5 morgen bouwland onder het gerecht van De Vuursche genaamd: 'de oude goederen van Graves' alsmede behorens 9 morgen bouwland onder hetzelfde gerecht gelegen. Dat na de bouw van huis Klein Drakestein en de aanleg van de bijbehorende plantsoenen en tuinen is afgenomen omtrent 4 morgen. Zo dat daarvan thans nog overig is 5 morgen bouwland.

Dat attestant Lambert ook bekend is dat die beide voortbeschreven percelen (welke bij publieke verkoop uit de boedel van Heer Mr. Coert Simon Sander en meer eigendommen in het bezit waren gekomen van Jacob Staal, in De Vuursche woonachtig en over de goederen tiendplichtig was aan de Heer van Drakestein.

Dat de heer Coert Simon Sander in zijn eigen voordelig eigendom over de 2,5 morgen bouwland de erfpacht had gekocht van Barend van Dijk. Huurder van een hofstede toebehorende aan de heer Sander. De 2,5 morgen morgen bouwland in huur had van de heer Sander en heeft aangestaand en geaccordeerd is dat hij voor huur en voor tiend tezamen jaarlijks in eens 'eene somme zoude betalen, even gelijk de Heer Sander gewoon was, alle zijne landen, op zulk eene voelt te verhuren.'

'Dat attestant (Lambert van den Berg) voorts mede zeer bekend, een ander perceel bouwland gelegen onder De Vuursche aan de Baartjens-Steeg, in erfpacht bezeten geweest door Jan Otto Klein, en dat attestant mede zeer wel is bekend dat voornoemde Jan Otto Klein voor den tiend van de land jaarlijks aan den Heer Sander heeft betaald Twee Guldens 10 stuivers. Dar sedert die Heer dan voordelige eigendom daar dan heeft in gekocht en hetzelfde land tot plantsoen aangelegd en alzoo aan zich heeft gehouden.'

'Eindelijk dat de attestant te goedertrouwe verklaard, niet anders te weten en aldus gehoord te hebben, dat de tiend van de  Vuursche is algemeen, zonder uitzondering behalven alleen van zoodanige landen welke behorens als vrij van tiend, uitdrukkelijk zijn verkocht geworden.'

'Gevende voor redenen van wetenschap als in den tekst, bereid zijnde het geattesteerde des noods ten alle tijde met solemnelen eede gestand te doen.

'Gepasseerd binnen Utrecht, present Clemens Lens Jr. en Fredericus Catharinus Blekman, als Getuigen.'

Bron: Het Utrechts Archief, 34-4 U272C037 43 04-04-1807

Op donderdag zaterdag 11 april 1807 werd ten overstaan van de Utrechtse notaris Nicolaas Wilhelmus Buddingh een attestatie (getuigenis) gegeven door Annigje Overzee, in de leeftijd van 67 jaar. Annigje is de weduwe van Cornelis Otto Klein, hij was de broer van Jan Otto Klein.

Rekwirant (procespartij die zijn vordering tegen de wederpartij aan het gerecht voorlegt) was Paulus Willem Bosch, heer van Drakestein en De Vuursche.

Annigje woont al ruim 37 jaar op de hofstede in De Vuursche behorend bij het kasteel Drakestein.

Annigje verklaarde aan Paul Bosch dat haar bekend was dat de 2,5 morgen land genaamd 'de oude goederen van Graves' met daarbij nog 9 morgen bouwland voor de bouw van huize Klein Drakestein tot de plantsoenen en tuinen waren afgenomen omtrent 10 morgen zo dat daarvan thans nog overig ruim 5 morgen bouwland over was.

Dat attestante (Annigje) nog weet te vertellen dat de percelen voor de publieke verkoop van de goederen van Coert Simon Sander in augustus 1805. Dat de goederen na verkoop de verkoop in eigendom zijn gekomen van Jacob Staal in De Vuursche woonachtig en dat attestante 'zolang ze zich kan heugen' de tiendplicht altijd nog voldaan werd aan de Heer van Drakestein en De Vuursche.

Attestante 'zeer wel weet' dat de heer Sander de voormalige eigendom van de 2,5 morgen bouwland van de erfpachters had gekocht. Barend van Dijk die huurder van een hofstede van de Heer Sander was ook toebehoordend was de 2,5 morgen mede van dien heer huurde.

Hierbij was Van Dijk bekend en geaccordeerd dat hij voor de huur en voor de tiend tezamen jaarlijks in één som zou betalen. Dat de heer Sander al zijn landerijen op dezelfde wijze verhuurde aan zijn pachters en huurders.

Attestante bekend is dat de 2,5 morgen bouwland gelegen onder De Vuursche aan de Baartjes-Steeg in erfpacht bezeten was door haar zwager Jan Otto Klein. Dat Annigje ook bekend was dat haar zwager Jan jaarlijks aan de heer Sander betaalde 'Twee Guldens en 10 stuivers'. Sander had zich in de erfpacht ingekocht en diverse plantsoenen aangelegd en deze ook in eigendom gehouden.

'Eindelijk dat de Attenstante ter goede trouwe '' verklaard,,  niet anders te weten en aldus gehoord te hebben dat de Tiend van de Vuursche is algemeen, zonder uitzondering. Behalve alleen van zodanige landen welke behoren als vrij van tiend, uitdrukkelijk zijn verkocht geworden.'

'Geziende voor redenen van wetenschap als ik den tekst, bereid zijnde het geattesteerde des noods ten alle tijde met solemmelen Eede gestand te doen.''

'Gepasseerd binnen Utrecht, present Clemens Lens Junior en Klaas Jansz. Slagt als getuige.'

Paulus Willem Bosch wilde bij deze getuigenis gehoord hebben welke onderdelen van kasteel Klein Drakestein nou wel of niet toehoorde tot het tiende en de erfpacht op diverse goederen rondom het dorp de Lage Vuursche.

Bron: Het Utrechts Archief, 34-4 U272C037 49 11-04-1807

Op donderdag 24 december 1807 werd ten overstaan van de Utrechtse notaris Nicolaas Wilhelmus Buddingh een attestatie (getuigenis) gegeven door Roelof Graves, in de leeftijd van 53 jaar. Roelof zijn grootmoeder was Jannigje Outstein, geboren Beek.

Rekwirant (procespartij die zijn vordering tegen de wederpartij aan het gerecht voorlegt) was Paulus Willem Bosch, heer van Drakestein en De Vuursche.

Het betrof de getuigenis van Roelof waarin hij vertelde dat de goederen genaamd 'de oude goederen van Graves' wat 2,5 morgen land, gelegen in De Vuursche betrof door zijn ouders in erfpacht was gekregen door de heer van Drakestein en ook tiendplichtig aan hem waren.

De vader van Roelof vader vaak had verteld dat de 9 morgen, genaamd 'Den Engh' voor de aanleg van Klein drakestein tiendplichtig was aan de Heer van Drakestein.

Een zeker perceel bouwland gelegen onder De Vuursche aan de Baartjes-Steeg laatst in erfpacht gehouden was aan Jan Otto Klein, maar de opbrengsten (tiendplichtig) was aan de Heer van Drakestein.

Paul Bosch van Drakestein wilde geregeld hebben hoe de verhouding omtrent de tiendplicht op bepaalde percelen waren in De Vuursche waren onder zijn bezitting van de goederen.

Bron: Het Utrechts Archief, 34-4 U272C037 155 24-12-1807

Op zaterdag 2 januari 1808 werd ten overstaan van de Utrechtse notaris Nicolaas Wilhelmus Buddingh een attestatie (getuigenis) gegeven door Jannetje Graves, in de leeftijd van 47 jaar, wonende te Achttienhoven, gehuwd met Jan Bunt. Jannetje is geboren in De Vuursche en op haar 42ste verhuisd naar Achttienhoven.

Rekwirant (procespartij die zijn vordering tegen de wederpartij aan het gerecht voorlegt) was Paulus Willem Bosch, heer van Drakestein en De Vuursche.

Het betrof de getuigenis van Jannetje Graves over 2,5 morgen genaamd 'de oude goederen van Graves' dat over deze landerijen het tiendplicht ook betaald werd aan de heer Godin en Coert Simon Sander die in eind 18e eeuw ook heer van Drakestein en De Vuursche was.

Paul Bosch van Drakestein legde hierbij vast dat over deze goederen geen tiendplicht meer voldaan moest worden. Rede was omdat de vader van Jannetje Graves de tiendplicht eertijds al had afbetaald.

Bron: Het Utrechts Archief, 34-4 U272C038 1 02-01-1808

Uit de Nieuwe Tilburgsche courant van dinsdag 5 december 1961. Bron: Delpher.nl.

Departement wil onteigening van landgoed „Drakenstein”
Ter instandhouding van uniek stuk natuur
Plan stuit op verzet van de eigenaars

De afdeling natuurbescherming van het departement van onderwijs, kunsten en wetenschappen heeft geadviseerd tot onteigening over te gaan van het landgoed „Drakestein”, dat zich uitstrekt over de gemeenten Baarn en De Bilt. Pogingen van de zijde van het departement cm langs andere weg in het bezit te komen van het landgoed hebben geen succes gehad. Een woordvoerder van het departement verklaarde, dat het hier gaat om een uniek stuk natuur, dat men in zijn geheel ongerept wil houden Men wil niet de kans lopen dat het gebied wordt verkaveld. Het landgoed is eigendom van jonkvrouwe M. Bosch van Drakestein en haar broer Jonkheer F. Bosch van Drakestein.

Het onteigeningsplan, dat tot volgende week donderdag op de gemeentesecretarieën van Baarn :n De Bilt ter inzage lig, heeft letrekking op een bosgebied van ongeveer 355 ha., dat gebaseerd is op art. 121 van de onteigeningsvet. Tegen het onteigeningsplan kunnen tot 28 december bezwaarschriften worden ingediend. Deze zullen via de gemeentelijke secretarieën en de provinciale griffie op het departement van O. K. en V. belanden. Daarna zal bij de Tweede kamer een speciaal ontwerp van wet worden ingediend, wat op deze onteigeningszaak betrekking heeft. Wordt het wetsontwerp goedgekeurd dan kan tot onteigening worden overgegaan — wanneer de partijen niet tot overeenstemming kunnen geraken over de schadevergoeding, zal de arrondissementsrechtbank het bedrag vaststellen.

NIET ACCOORD De federatie van landeigenaren die niet te spreken is over dit onteigeningsplan, vindt het merkwaardig, dat in de toelichting op iet onteigeningsplan niet wordt gesproken over wanbeheer, terwijl
dit toch de satio van het ingrijpen zou dienen te zijn. „Naar mogelijk wanbeleid van „Drakestein” zal, zo meent zij, een objectief onderzoek moeten worden ingesteld. Zelf zal de federatie dezer dagen een onderzoek instellen. Zij zal zich met een adres tot de tweede, kamer richten. Het landgoed „Drakestein” was al van 1800 in het bezit van de familie Bosch. Twee jaar geleden verkocht jonkheer Bosch van Drakestein het kasteel „groot Drakestein” en 20 ha grond aan prinses Beatrix. Zoals bekend stuitten plannen van de jonkheer om een motorcircuit op zijn grond aan te leggen op verzet van de gemeente Baarn. Dit was eveneens het geval met het plan op grote schaal bungalows te gaan bouwen. Enige tijd geleden wilde de jonkheer een skelterbaan aanleggen. Ook dit ging niet door.

PRINCIPIËLE KWESTIE De jonkheer zelf zegt over het onteigeningsplan, dat het hier at om een principiële kwestie, hij is van oordeel, dat de ontlening nooit doorgang zal vinden. Men zal moeten bewijzen, dat hier een wanbeheer wordt gevoerd, en dat kan men niet. Wanneer het onteigeningsplan verwezenlijkt zal worden, zal de jonkheer Bosch van Drakestein in een boerderij met 30 ha. grond behouden. Zijn zuster zal dan slechts nog 15 ha. grond bezitten, Mr. N. J. C. Kappeyne van de Capello uit Amsterdam behartigt de ken van de jonkheer. 

Voor Kerstmis zal hij een bezwaarschrift indienen.

Uit de Nieuwe Tilburgsche courant van dinsdag 5 december 1961. Bron: Delpher.nl.

Uit het Nieuwsblad van het Noorden van woensdag 10 november 1971. Bron: Delpher.nl.

AANKOOP MEER DAN JAAR GEHEIM GEHOUDEN

Bossen rond Beatrix' residentie al jaar lang Rijksbezit.

HET RIJK BLIJKT sinds ruim een jaar in stilte eigenaar te zijn van het merendeel van de bossen in de Lage Vuursche. Toen namelijk heeft het rijk 240 ha aangekocht van de landgoederen van jhr. L. M. Bosch van Drakestein en diens zuster jkvr. M. T. C. D. Bosch van Drakestein. 43 ha bleef in handen van de eigenaren. Eerder verkocht de familie stukken grond plus het daarop staande kasteeltje, aan prinses Beatrix. Er zijn voorts nog enkele andere landgoederen in particuliere handen; 42 ha hiervan zijn open voor het publiek.

HET IS NIET TE ACHTERHALEN, waarom 't rijk de aankoop van een zo groot aantal hectaren tot dusverre heeft stilgehouden. Het zwijgen is des te opvallender omdat de aankoop het slot is van een kwestie, die jaren geleden groot opzien heeft gebaard en die voorts jaren heeft gesleept.

DE TWEEDE KAMERCOMMISSIE VOOR O. K. EN W. vond in het onteigeningsvoorstel aanleiding de bezittingen van de jonkheer te bezoeken. Dat was een opvallende daad. Voor dit soort zaken wordt normaliter afgegaan op de inlichtingen, die in de schriftelijke stukken worden verstrekt. In mei 1963 diende de toenmalige staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, mr. Y. Scholten, bij de Tweede Kamer 'n wetsontwerp in dat in het belang van de natuurbescherming voorzag in de onteigening van het landgoed Drakestein voor zover dat nog in handen van de familie Bosch van Drakestein was. Het ging toen om 358 ha..

Het bezoek resulteerde november 1963 in een vernietigend voorlopig verslag op het onteigeningsvoorstel. Er werd onder andere op gewezen dat de steenfabriek is opgericht met toestemming van de gemeente Baarn en voorts buiten het onteigeningsvoorstel werd gehouden, zodat de fabriek moeilijk een van de argumenten voor de onteigening van het landgoed kon zijn. Jhr. Bosch van Drakestein werd verweten zijn landgoed te verwaarlozen. Hij zou onrechtmatig en te veel kappen. Hij zou te weinig herplanten. Voorts werd hem verweten bij het Pluismeer, het enige overgebleven heideleven in de streek, een cement- en zandfabriek te hebben opgericht. Ook werd hem zeer kwalijk genomen dat hij op zijn landgoed motor- en skelterraces had georganiseerd. Het was een geruchtmakende affaire.

De Kamercommissie concludeerde de indruk te hebben "dat bij de overwegingen, die tot het voorstel van onteigening hebben geleid, niet in de eerste plaats de toestand, waarin de bossen op het ogenblik verkeren, en het beheer, zoals dat door de huidige eigenaren wordt gevoerd, een rol hebben gespeeld". Duidelijk werd er tussen de regels door op gedoeld, dat het in feite ging om rust In de buurt van het kasteeltje van prinses Beatrix.

VAN DE ZIJDE VAN DE REGERING is nooit op het voorlopig verslag gereageerd. Door alle jaren heen bleef het wetsontwerp daardoor op de agenda van de Tweede Kamer staan. Een uitzonderlijke situatie. Slechts zeven wetsontwerpen zijn van nog oudere datum en nog steeds niet afgedaan.
Op een vraag aan het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk, dat bij zijn instelling enkele jaren geleden de zaak van het ministerie van O. K. en W. heeft overgekregen, wanneer verdere afdoening van het wetsontwerp mocht worden verwacht, werd nog twee maanden geleden een ontwijkend antwoord gegeven.

Vorige week zond staatssecretaris Vonhoff van C.R.M, de Tweede Kamer een brief waarin hij meedeelde, daartoe gemachtigd door Hare Majesteit de Koningin, het wetsontwerp in te trekken. Een argumentatie voor het afzien van de in 1963 noodzakelijk geachte onteigening in het belang dor natuurbescherming, ontbreekt in de brief. Het ministerie van C.R.M, was aanvankelijk alleen bereid ter nadere verklaring mee te delen dat de zaak in de minne was geschikt.

Nader aandringen om een toelichting heeft thans tot resultaat gehad dat werd meegedeeld dat het grootste deel van het omstreden landgoed inmiddels in handen van het Rijk is overgegaan en dat dat reeds meer dan een jaar geleden is gebeurd. Een vraag naar de reden van het stilhouden van de aankoop werd als pijnlijk ervaren en derhalve niet beantwoord. Kasteel Drakestein, residentie van prinses Beatrix en prins Claus in de uitgestrekte bossen van Lage Vuursche. Uit het Nieuwsblad van het Noorden van woensdag 10 november 1971. Bron: Delpher.nl.

Er werd een wedstrijd uitgeschreven. De gebroeders Leeuw uit Nijmegen wonnen deze, maar de Draak is niet naar hun ontwerp gemaakt. Architect van 't Zand Jules Dony kreeg de opdracht een ontwerp te maken voor de drakenfontein. De draak en de kleine draken zijn gefabriceerd bij de firma F.W. Braat in Delft. De sokkel is gemaakt door de firma N. Glaudemans, een steenhouwerij. Overgenomen van Wikipedia Paulus Jan Bosch van Drakestein.

Het standbeeld is geplaatst in 1903 en was onderdeel van een wedstrijd die door de gemeente was uitgeschreven. Jonkheer Bosch van Drakestein, Commissaris van de Koning(in) in Noord-Brabant van 1856 tot zijn overlijden in 1894, had een legaat van 10.000 gulden vermaakt aan de gemeente 's-Hertogenbosch om een gedenkteken op te richten voor zijn tweelingdochters, die in 1881 op 17-jarige leeftijd waren overleden. Het standbeeld zou aanvankelijk vlak voor het station komen te staan, maar het is iets verder naar het oosten geplaatst, in de richting van de binnenstad.

Er werd een wedstrijd uitgeschreven. De gebroeders De Leeuw uit Nijmegen wonnen deze, maar de Draak is niet naar hun ontwerp gemaakt. Architect van 't Zand Jules Dony kreeg de opdracht een ontwerp te maken voor de drakenfontein. De draak en de kleine draken zijn gefabriceerd bij de firma F.W. Braat in Delft. De sokkel is gemaakt door de firma N. Glaudemans, een steenhouwerij.

In 1959 werd de tunnel onder de draak aangelegd. De tunnel verbond de Koningsweg met het Koningin Emmaplein, zodat het autoverkeer dat van noord naar zuid ging, of andersom, geen hinder had van het overige verkeer van en naar het station. De fontein heeft toen tijdelijk voor het station gelegen. De zaagsneden in de zuil zijn nog goed zichtbaar en zijn nog stille getuigen van deze gebeurtenis. Nadat de tunnel klaar was, is de Drakenfontein weer helemaal opgebouwd.

Waarom een Draak?

Er zijn twee verhalen die verklaren waarom het beeld op de fontein een draak is.

Draak van een stad

's-Hertogenbosch lag vroeger — en nu nog ten dele — in een moerasgebied. De omgeving van de stad was makkelijk onder water te zetten. De stad werd daarom ook wel de Moerasdraak genoemd en gold als een onneembare vesting. In 1629 wilde Frederik Hendrik 's-Hertogenbosch veroveren. De inwoners van de 's-Hertogenbosch maakten zich aanvankelijk geen zorgen vanwege de drassige ondergrond, maar door het gebied rond de stad droog te malen lukte het Frederik Hendrik toch om de stad in te nemen.

Een ander verhaal is, dat het vanwege de achternaam van de legator is. De draak houdt een schild vast met het familiewapen van Bosch van Drakenstein.

2000 en 2001

Op 12 oktober 2000 viel de draak van zijn sokkel en moest de stad het zonder de draak doen. Niemand raakte gewond. Wel raakte een van de vier bronzen draken die op de grond staan beschadigd. Dat de draak viel was het gevolg van roestvorming bij de aanhechting van het stalen skelet, wat vrij normaal is na 97 jaar. De restauratie zou in eerste instantie een half jaar duren.

Uiteindelijk op 14 december 2001 werd de Draak, geheel opnieuw verguld, weer teruggeplaatst. Bij de terugplaatsing, is er in de staart van de draak een potje gestopt. In dat potje zit een tekening, foto en een blaadje bladgoud. Zo zal het in de toekomst mogelijk zijn de draak te restaureren naar oorspronkelijk ontwerp.

Bijnamen

Over Bosschenaren bestaat in de omgeving van 's-Hertogenbosch het vooroordeel dat ze een grote mond zouden hebben. In de regio van 's-Hertogenbosch ging vervolgens de grap dat de gemeente de Draak niet meer terug zou plaatsen maar zou vervangen door een Gouden Nijlpaard: dat had immers een grotere bek. Naarmate de restauratie langer op zich liet wachten, was deze grap luider te horen.
Het beeld wordt in de volksmond ook wel Het standbeeld voor de schoonmoeders genoemd.

Overgenomen van Wikipedia Drakenfontein ('s-Hertogenbosch).

De oudste vermelding van het gebied waarin het huis Drakestein ligt, dateert uit 953. Keizer Otto I de Grote (936-973) schonk in dat jaar de streek de Vuursche aan de Utrechtse bisschop Balderik. Balderik kreeg van de Duitse keizer verscheidene bezittingen, zodat hij de gelijke werd van de naburige graven.

Het gebied was toen nog een onbewoonde wildernis. Bisschop Koenraad gaf een groot deel van de streek in 1085 in handen van het kapittel van St. Jan. Aan deze gift waren ook heerlijke rechten verbonden, het geen reeds duidt op enige vorm van ontginning en exploitatie van de wildernis met daaraan gepaard gaande bewoning of plannen voor ontginning. In 1259 gaf bisschop Otto II van Lippe de gehele Vuursche aan genoemd kapittel in leen.

Het kapittel van St. Jan gaf op zijn beurt 'die Vuerse mit hoeren Venen' in 1359 voor 28 jaar in erfpacht uit aan Werner van Drakenburg. De vader van Werner of Werner zelf was reeds door de bisschop beleend met de 'wilde venen' ten noorden van de Vuursche, het gebied bij kasteel Drakenburg.

Dat de eigendomsverhoudingen en rechten van de Vuursche enigszins gecompliceerd lagen bewijst het feit dat Werner het jaar daarop een stuk land in de Vuursche pachtte van het Vrouwenklooster in De Bilt.

Opmerkelijk is dat Werner een stuk land pacht waarop hij reeds een hofstede had laten bouwen, want in de akte die de pacht regelt is sprake van een hofstede Drakestein 'die Warnar opgetimmert (gebouwd) heeft'.

Deze bezitting werd door Werner van Drakenburg, met toestemming van het Vrouwenklooster, opgedragen aan de bisschop Jan van Arkel. Deze blijk van afhankelijkheid en trouw aan de bisschop van Utrecht werd door de geestelijke in 1362 gehonoreerd door het huis Drakestein aan Werner in leen te geven. De voorganger van het huidige Drakestein is dus rond 1360 ontstaan en werd gesticht door Werner van Drakenburg, schout van de stad Utrecht.

 Er is vanaf die tijd ook een duidelijk onderscheid tussen de Vuursche en het landgoed Drakestein. Het huis Drakestein en de erfpacht van de Vuursche bleef tot 1460 in handen van de familie Drakenburg.

In dat jaar was Johan van Drakenburg gedwongen de erfpacht van de Vuursche en Drakestein af te staan aan het kapittel van St. Jan. De reden was dat hij niet in staat was zeven jaren achterstallige pacht in te lossen. Het kapittel schold zijn schulden kwijt na overdracht van bovenstaande erfpacht en huis.

 Na een korte intermezzo werd in 1485 Johan van Drakenburg echter weer beleend met Drakestein. In 1520 kwam Drakestein, Drakenburg en de Vuursche in het bezit van Josina van Drakenburg. Zij huwde met Dirk van Zuylen van de Haer, een telg uit een aanzienlijk en machtig Stichts geslacht. Josina deed de erfpacht van de Vuursche in 1546 van de hand.

Johan van Culemborgh, eveneens een aanzienlijk edelman, werd beleend met de Vuursche. Zijn bemoeienissen met de Vuursche zijn gering geweest. Hij verpachtte het gebied aan een derde persoon en liet de exploitatie aan de pachter over.

De tweede dochter van Johan van Culemborg. getrouwd met Karel van Bourgondie, erfde in 1557 de Vuursche. Haar man toonde meer interesse in de Vuursche, gezien zijn latere succesvolle pogingen om het gebied te vergroten.

Een jaar nadat in 1570 Josina van Drakenburg Drakestein aan haar zoon Nicolaas van Zuylen had geschonken, wist Karel van Bourgondië Drakestein en de Vuursche weer door aankoop te verenigen in één hand. De tweede zoon van Johanna van Culemborg en Karel van Bourgondië, Johan, deed in 1610 Drakestein en de Vuursche van de hand.

De nieuwe eigenaar werd Mr. Simon van Veen, zoon van de burgemeester van Leiden en lid van de Hoge Raad. Zijn zoon verkocht de heerlijkheid de Vuursche en huis Drakestein in 1625 aan de advocaat Cornelius van Vianen. Na 1634 behoorde de Vuursche en Drakestein toe aan jonker Ernst van Reede, lid van de Staten van Utrecht, houtvester van 't Sticht en Maarschalk van 't Oversticht en Eemland.

De familie Van Reede neemt binnen de geschiedenis van de Vuursche en Drakestein een prominente plaats. Ernst van Reede verzocht na verwerving van de goederen ten aanzien
van de Vuursche en hofstede Drakestein uit respectievelijk het leenverband van het kapittel van St. Jan en 't Sticht te worden ontslagen.

Zijn verzoeken werden ingewilligd en Van Reede droeg zijn bezittingen op aan stadhouder Frederik Hendrik in diens hoedanigheid als graaf van Buren. Beide lenen werden daarop door prins Frederik als hoge heerlijkheden aan de jonker terug geschonken.

 De heren van Drakestein en De Vuursche waren in het verleden bij het uitoefenen van de rechtspraak in hun gebied nimmer gerechtigd geweest doodvonnissen te verstrekken en te laten uitvoeren.

Van Reede had echter door middel van genoemde stap de volledige jurisdictie in zijn gebied verworven en kon nu in de rechtspraak over leven en dood beschikken zonder dat een hogere instantie hem dat recht kon verbieden.

Op papier was deze zelfstandigheid in de rechtspraak bijzonder (in de Middeleeuwen werd de hoge heerlijkheid door leenmannen fel begeerd als machtsinstrument), maar in de praktijk werd dit recht gerelativeerd, daar in het gebied van Ernst van Reede slechts enkele personen woonachtig waren.

Het zal de heer van Drakestein eerder om de financiële voordelen gegaan zijn van deze macht, dan de zucht om te beschikken over de absolute heerschappij. Met deze rechtsmiddelen kon hij immers boetes opleggen, de hoogte daarvan bepalen en het geld innen.

Ernst van Reede overleed in 1640 en zijn oudste zoon Gerard werd de nieuwe heer van Drakestein. Gerard liet in 1640 de oude hofstede afbreken en nieuw huis bouwen.

Of het oude Drakestein op dezelfde plek heeft gestaan als het huidige huis is niet zeker. Bij de
restauratie van 1960/62 werden geen bouwdelen aangetroffen die van vòòr 1640 dateren.
Het nieuwe huis Drakestein werd op een achthoekige grondslag gebouwd.

In de zeventiende eeuw gold de volledige symmetrie als het ideaal van ontwerpers. Symmetrie stond gelijk aan perfectie en de hang naar symmetrie kwam tot uiting in de vestingbouw en architectuur.

Vooral in de bouw van nieuwe protestantse godshuizen werd die volledige symmetrie nagestreefd. Een bekend en in verband met Drakestein illustratief voorbeeld is de kerk van Renswoude uit 1639-1641.

De kerk wordt toegeschreven aan Jacob van Campen en werd gebouwd in opdracht van Godard van Reede, een broer van bovengenoemde Gerard.

Bij moderne landhuizen werd evenzeer gestreefd naar symmetrie, maar de symmetrie werd om praktische redenen niet altijd doorgezet in de indeling van de plattegrond.

Bij Drakestein is ook iets afgeweken van een perfecte symmetrische indeling.

Er is geen centrale ruimte rond het middelpunt gecreëerd en de scheidingsmuur tussen
de voor- en achterruimte in de middenbeuk is niet exact in het midden geplaatst. Het gehele concept verraadt echter de hand van een bekwame en voor die tijd moderne ontwerper.

De naam van de architect is helaas niet bekend.

Als mogelijk ontwerper wordt te Jacob van Campen genoemd. Indien deze bouwmeester daadwerkelijk voor de broer Gerard van Reede heeft gewerkt, zal Gerard zeker op de hoogte geweest zijn van de verrichtingen van de in Amersfoort woonachtige Van Campen.

In dat geval is de toeschrijving van het ontwerp van Drakestein aan Jacob van Campen zeer aannemelijk. Het aanzicht van Drakestein na de voltooiing van de bouw verschilt met de huidige verschijningsvorm.

De voorgevel werd gedomineerd door vier kolossale lonische pilastere met daarboven een kroonlijst en driehoekig fronton. In de muren waren kruis- en balke zijnen met luiken opgenomen en op alle acht dakschilden stond een dakkapel. Vier schoor stenen met smeedijzeren bekroningen torenden boven het dak uit.

Gerard van Reede ontplooide naast Drakestein nog meer bouwactiviteiten.

Hij maakte van de Lage Vuursche een nederzetting door een herberg, molen, school, pastorie en kerk te stichten. Op dertien oktober 1669 overleden Gerard en zijn tweede vrouw Catharina
van Teylingen.

De erfgenamen werden met een torenhoge schuldenlast geconfronteerd en werden door de schuldeisers uiteindelijk gedwongen al datgene wat Gerard van Reede met veel geld had opgebouwd in het openbaar te verkopen.

Drakestein en de Vuursche werden in 1671 voor f. 27.300,- verkocht.

De nieuwe eigenaar, de Amsterdammer Johan Reynst, werd in 1672 door de graaf van Buren oftewel de kersverse stadhouder Willem III officieel beleend met zijn pas verworven bezittingen.

De Amsterdammer zal Drakestein waarschijnlijk als buitenplaats gebruikt hebben, gelijk de andere vermogende stadsgenoten die in die tijd in de omgeving van Baarn huizen en hofsteden hebben laten bouwen.

Deze families hadden hun sporen achter gelaten door verbouwingen en wijzigingen.

In 1779 worden Drakestein en de Vuursche weer te koop aangeboden na in het bezit te zijn geweest van de families De Wildt, Barchman Wuytiers en Godin.

De grootste wijzigingen werden echter aangebracht door de nieuwe eigenaar mr. Court Simon Sander, een Amsterdamse koopman. In 1780 liet hij het landhuis moderniseren.

De kolossale pilasterorde met fronton aan de voorzijde werd vervangen door een vereenvoudige gevelindeling met geblokte lisenen en een dakkapel. Ook het dak onderging een metamorfose. Het aantal dakkapellen werd verminderd en het midden van het dak werd afgeplat. Rondom het platte gedeelte werd een balustrade gezet en in het midden werd een open houten dakkoepel geplaatst.

Na de dood van mr. Court Simon Sander in 1806 verkochten de nazaten Drakestein en de
Vuursche in een openbare veiling aan de Utrechtse advocaat mr. Paulus Wilhelmus Bosch,
de latere burgemeester van Utrecht.